Zgorzel siewek coraz częściej w marchwi

Sprawcami zgorzeli siewek jest grupa patogenów należących do organizmów grzybopodobnych, (z rodzaju Pythium, Phytophthora) oraz grzybów z rodzaju Alternaria, Botrytis, Fusarium Sclerotinia oraz Rhizoctonia. Ponadto patogeniczne gatunki bakterii mogą powodować zgorzel siewek. Opisane czynniki chorobotwórcze mogą zasiedlać nasiona w postaci zarodników, chlamydospor czy grzybni. Inne źródło infekcji kiełkujących nasion to zakażone podłoże/gleba, w których patogeny mogą przetrwać niekorzystne warunki.

Zgorzel przedwschodowa oraz zgorzel powschodowa

Wyróżniane są dwa rodzaje objawów zgorzeli siewek:

• brak wschodów czyli zgorzel przedwschodowa. Wówczas patogeny zasiedlające nasiona lub bytujące w ziemi, infekują kiełkujące nasiona prowadząc do zamierania kiełków przed wydostaniem się na powierzchnię.   
• zgorzel powschodowa następuje wówczas, gdy siewki wyrastają nad powierzchnię gleby, ale patogeny spowodowały ich infekcję, w rezultacie czego rośliny zamierają. Typowym objawem zgorzeli jest wówczas przewężenie łodyżki, która staje się wodnista. Po krótkim czasie siewka przewraca się i zamiera. Czasem zakażone siewki są zahamowane we wzroście i żółkną.

Zwalczanie patogenów powodujących zgorzel siewek wymaga stosowania różnych działań, m.in. takich jak:

• wykorzystywanie nasion z pewnego źródła,
• zaprawianie nasion. Obecnie paleta preparatów dopuszczonych do tego celu jest bardzo ograniczona, co faktycznie może potęgować problemy ze zgorzelą siewek. Do stosowania dopuszczony jest preparat Maxim 480 FS (1 ml/kg nasion) zawierający fludioksonil. Należy podkreślić, że ta substancja czynna nie działa na Pythium spp., przy czym dostępny jest środek biologiczny Trianum P do zwalczania tego sprawcy zgorzeli siewek, ale w uprawach marchwi pod osłonami. Wówczas zaleca się wykonanie zabiegu tym środkiem przed wschodami lub w okresie zakładania uprawy, stosując dawkę 0,5 kg/1000 m² przy użyciu wody w ilości 5 - 20 l/1000 m² .

Ponadto zasygnalizuję, że prowadziłem badania w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach nad moczeniem nasion marchwi w zawiesinie grzyba Trichoderma. Uzyskane wyniki zdrowotności i kondycji siewek marchwi były bardzo dobre.

Różne przyczyny zamierania siewek marchwi
Plantatorzy podczas „słabych” wschodów przypisują temu problemowi tylko jedną przyczynę, jaką jest zgorzel siewek. A tymczasem brak wschodów marchwi może być spowodowany też zaburzeniami fizjologicznymi. W warunkach zaskorupianie się gleby, może dojść do opóźnienia wschodów albo spowodować nienaturalny wygląd siewki. Należy również pamiętać, że marchwi nie należy uprawiać na glebie świeżo wapnowanej. Oprócz tego temperatura również odgrywa dużą rolę we wschodach siewek marchwi. Minimalna temperatura do kiełkowania nasion wynosi 4˚C, przy czym niska temperatura może opóźnić wschody.

Zaburzenia nieinfekcyjne uszkodzenia siewek marchwi

Siewki marchwi mogą również uszkadzać szkodniki, na przykład połyśnica marchwianka, których larwy mogą żerować na siewkach. Niekiedy jedna larwa może zniszczyć całkowicie do 10 roślin. Ponadto należy wziąć pod uwagę ingerencję np. drutowców czy pędraków, które też mogą niszczyć siewki marchwi.

Coraz częściej obserwowanym zjawiskiem jest uszkadzanie siewek przez wiatr i przenoszone przez niego drobne cząstki piasku. Przykłady takiej sytuacji było można obserwować niestety już na początku tegorocznego sezonu, kiedy to w pierwszej dekadzie kwietnia młode rośliny w wielu częściach kraju zostały „pocięte’ przez burze piaskowe i plantacje marchwi, pietruszki trzeba było przesiewać. Podkreślić trzeba, że nawet jak rośliny przetrwają te niekorzystne warunki, to przez tego typu uszkodzenia mechaniczne może dochodzić wtórnie do ich porażenia patogenami powodującymi choroby.

Konkludując zamieranie siewek bądź brak ich wschodów nie zawsze należy przypisać sprawcom zgorzeli siewek. Warto jednak analizować historię produkcji na danym polu, bowiem jeżeli w latach poprzednich był problem z tą chorobą, to można przypuszczać, że w kolejnych latach wystąpi zamieranie siewek.

Najprostszym rozwiązaniem jest badanie zamierających siewek w placówkach zajmujących się ochroną roślin, gdzie potwierdzi się bądź wykluczy udział patogenów w uszkadzaniu siewek marchwi.