Ceny skupu warzyw z przeznaczeniem na eksport w III kwartale 2018 roku
Wzrost cen większości warzyw we wrześniu wobec sierpnia br., tj. w okresie zbiorów pokazuje, że popyt przekracza ich podaż rynkową. We wrześniu br. wobec września 2017 r., ponownie wzrosły ceny warzyw korzeniowych, cebuli (o 72,9 proc.), kapusty czerwonej (o 50 proc.), ogórków gruntowych oraz kalafiorów.
Produkcja warzyw gruntowych w 2018 r. w Polsce (wg szacunku GUS z dn. 30. 07. 2018 r.) wyniesie 4,2 mln ton i będzie mniejsza wobec dobrych zbiorów w 2017 r. o 8,4 proc. Przewiduje się, że w wyniku niekorzystnych warunków pogodowych szczególnie dla wegetacji warzyw korzeniowych i cebuli spadnie ich produkcja. Najbardziej zmniejszy się produkcja cebuli (o 12,3 proc.), buraków ćwikłowych (o 10,8 proc.), a także marchwi jadalnej (o 9,9 proc.). Jednak o ostatecznym poziomie zbiorów zadecydują plony warzyw późnych. Nawet produkcja warzyw ciepłolubnych (pomidorów, papryki, ogórków, cukinii itp.) w wyniku niedostatecznego nawilżenia gleby nie wzrośnie i pozostanie na poziomie zbliżonym jak w poprzednim roku.
W wyniku spadku produkcji ceny większości gatunków warzyw w III kwartale zmieniały się wielokierunkowo.
W lipcu 2018 r., w porównaniu z lipcem 2017 r., w skupie na eksport ceny warzyw zmieniały się wielokierunkowo. Najbardziej potaniały w wyniku dużej podaży na rynkach unijnych: bakłażany (o 29,2 proc.), cukinia (o 21,5 proc.), pomidory szklarniowe (o 10,2 proc.), papryka biała, czerwona i zielona (odpowiednio o 17,1; 16,7 oraz o 12,8 proc.). Tańsza była też kapusta głowiasta biała (o 13,9 proc.), kapusta pekińska (o 7,3 proc.) oraz kalafiory (o 15,5 proc.). Pozostałe warzywa gruntowe podrożały, w tym największe wzrosty dotyczyły warzyw korzeniowych. Przedsiębiorstwa eksportujące za marchew oferowały o 164 proc. więcej niż przed rokiem. Ceny cebuli wzrosły o 14,5 proc. Ogórki gruntowe podrożały przeciętnie o 2,1 proc.; w tym korniszony o 0,6 proc. a kwaszeniaki o 14,7 proc. W lipcu wobec czerwca br. podrożały warzywa kapustne, w tym; kapusta pekińska (o 33,8 proc.), kapusta głowiasta biała (o 17,7 proc.), kalafiory (30,3 proc.). Z warzyw korzeniowych najbardziej wzrosły ceny marchwi (o 15,0 proc.), nieznacznie selerów (o 1,9 proc.). Podrożały też pomidory szklarniowe (o 11,3 proc.) i cebula (o 9,7 proc.). Potaniały w wyniku rosnącej podaży warzywa dyniowate, w tym; cukinia (o 50,0 proc.), bakłażany (41,9 proc.), ogórki gruntowe (korniszony o 1,0 proc. a kwaszeniaki o 11,3 proc.) oraz papryki (czerwona o 25,9 proc. i zielona o 18,2 proc.).
W sierpniu 2018 r., w stosunku do notowań sprzed roku, w wyniku wysokiej podaży niższe były ceny pomidorów szklarniowych (o 44,2 proc.), a także papryki spod osłon (czerwonej o 21,9 proc., zielonej o 9 proc. i żółtej o 4,3 proc.). Obniżyły się ceny wczesnej kapusty głowiastej białej (o 30,6 proc.), kapusty pekińskiej (o 10,6 proc.) oraz bakłażanów (o 30 proc.). Z powodu negatywnego wpływu długich okresów suszy na wegetację warzyw korzeniowych i cebuli, ich ceny wzrosły (marchwi o 62,5 proc., cebuli o 48,5 proc.). Podrożały, też w wyniku rosnącego zapotrzebowania na rynku krajowym i za granicą ogórki gruntowe (korniszony o 17,8 proc. i kwaszeniaki o 9,1 proc.), a także cukinia (o 7,1 proc.) i kalafiory (o 5,7 proc.). W sierpniu br. wobec lipca zwiększyły się jedynie ceny warzyw korzeniowych (w tym marchwi o 126,1 proc.), cebuli (o 31,7 proc.) oraz ogórków gruntowych (korniszonów o 9,5 proc.). Podaż pozostałych warzyw rosła, a ceny obniżały się.
We wrześniu br. wobec września 2017 r., ponownie wzrosły ceny warzyw korzeniowych (marchwi o 100 proc., buraków ćwikłowych o 39,4 proc., selerów o 25 proc.), a także cebuli (o 72,9 proc.), kapusty czerwonej (o 50,0 proc.), ogórków gruntowych ? kwaszeniaków o 38,5 proc. a korniszonów o 35,0 proc. oraz kalafiorów (o 23,6 proc.). Rosnąca podaż przyczyniła się do spadku cen skupu oferowanych przez firmy eksportujące za kapustę głowiastą białą (o 23,8 proc.), kapustę pekińską (o 8,3 proc.), paprykę (czerwoną o 19,1 proc., zieloną o 14,9 proc. i żółtą o 12,6 proc.) oraz cukinię (o 14,3 proc.). We wrześniu w porównaniu z sierpniem br. Wzrosły ceny pomidorów spod osłon (o 147,4 proc.), ogórków gruntowych (od 9,5 do 30,9 proc. w zależności od kalibrażu), kapusty (głowiasta biała o 15,0 proc. i pekińska o 9,1 proc.) oraz kalafiorów (o 14,3 proc.). Zwiększyły się o 11,1 proc. ceny cebuli dobrej jakości (o kalibrażu 40+). Można przypuszczać, że zbiory cebuli w bieżącym sezonie spadły bardziej niż szacował GUS w lipcu br., ponieważ cebula na plantacjach nienawadnianych była we wrześniu drobna i złej jakości. Potaniała natomiast papryka uprawiana pod osłonami (od 7,7 do 21,1 proc.) oraz bakłażany. Nie zmieniły się ceny cukinii.
W całym III kwartale 2018 r. wobec III kwartału poprzedniego roku, oferowane przez firmy eksportujące, przeciętne ceny warzyw podlegały dużym wahaniom. Z powodu powtarzających się długich okresów suszy i wysokich temperatur zbiory warzyw cebulowych, korzeniowych i kapustnych będą niższe. Eksporterzy płacili producentom wyższe ceny za większość warzyw korzeniowych. Selery, buraki ćwikłowe i marchew podrożały odpowiednio o 19, 62 i 79 proc. W skupie na eksport wzrosły też ceny cebuli (o 46 proc.), ogórków gruntowych (odpowiednio o 21 proc. kwaszeniaków i o 17 proc. korniszonów) oraz kapusty pekińskiej (o 8 proc.). Potaniała natomiast kapusta głowiasta biała (o 7 proc.), a także kalafiory (o 2 proc.). Obniżyły się też ceny warzyw uprawianych pod osłonami w tym pomidorów szklarniowych o 11 proc. i papryki czerwonej o 23 proc..
Ponieważ, niekorzystne warunki pogodowe dla uprawy warzyw z długimi okresami suszy i wysokimi temperaturami wystąpiły na terenie całej Europy, można szacować, że podaż szczególnie cebuli, warzyw korzeniowych i kapustnych będzie niedostateczna nie tylko w Polsce. Opady jakie wystąpiły we wrześniu poprawiły nieco warunki wegetacji warzyw późnych, ale nie należy oczekiwać plonów na poziomie poprzedniego roku. Mimo, że warunki pogodowe w miesiącach VII-IX br. były bardziej sprzyjające dla produkcji gatunków ciepłolubnych: ogórków, cukinii, pomidorów, papryki i bakłażanów, ale brak nawadniania na większości plantacji przyczynił się do przedwczesnego zakończenia wegetacji tych upraw. Wzrost cen większości warzyw we wrześniu wobec sierpnia br. tj. w okresie zbiorów pokazuje, że popyt przekracza ich podaż rynkową.
Mgr inż. Irena Strojewska
Zakład Ekonomiki Ogrodnictwa
IERiGŻ-PIB w Warszawie