Aktualności
Czerń krzyżowych (syn. alternarioza kapustnych), często występująca choroba infekcyjna w sezonie wegetacyjnym. Pierwsze objawy choroby są obecne zwykle w sierpniu. Obserwowane najczęściej na dolnych, starszych liściach. Jest także powszechnie obserwowana na główkach kapusty po wyjęciu z przechowalni. Chroń przed nią swoją kapustę!
Czerń krzyżowych jest najbardziej popularna wśród chorób infekcyjnych w okresie wegetacji warzyw kapustowatych. Jest także powszechnie obserwowana na główkach kapusty po wyjęciu z przechowalni. Sprawcą choroby są grzyby: Alternaria brassicae, (Berkeley) Saccarado, A. brassicicola (Schweinitz) i A. alternata (Fries) Keissler.
Dlaczego ten patogen jest groźny? Otóż dlatego, że przeżywają okres zimowy w glebie jako saprobionty w resztkach pożniwnych a także w porażonych roślinach (chwastach) z rodziny kapustowatych. Istotnym pierwotnym źródłem infekcji są nasiona. W okresie wegetacji choroba jest rozwlekana poprzez zarodniki konidialne grzyba unoszone za pośrednictwem wiatru i wody. Te wielorakie możliwości rozprzestrzeniania się uczyniły tę chorobę jedną z czołowych pod względem wyrządzanych gospodarczo szkód.
Czerń krzyżowych na główce po przechowywaniu
Kiedy szybko rozwija się sprawca czerni krzyżowych?
Optymalne warunki rozwoju choroby następują przy temperaturze powietrza 20-27oC, i co najmniej pięciogodzinnym zwilżeniu liści. Badania przeprowadzone w latach 90-tych wskaują, że A. brassicae i A. brassicicola do rozwoju wymagała wilgotności liści równej lub wyższej odpowiednio 91,5 i 87 procent. Optymalne temperatury do zarodnikowania wynosiły 18-24 stopni C dla A. brassicae i 20-30 stopni C dla A. brassicicola; w tych temperaturach oba grzyby wytwarzały zarodniki w ciągu 12-14 godzin. Powyżej 24 stopni C sporulacja w A. brassicae została zahamowana. W temperaturach poniżej optymalnych czasy sporulacji dla A. brassicicola były znacznie dłuższe niż dla A. brassicae.
Pierwsze objawy choroby są obecne zwykle w sierpniu; podkreślić należy, że aktualnie w wielu rejonach warunki pogodowe sprzyjają rozwojowi alternariozy. Obserwowane są najczęściej na dolnych, starszych liściach kapusty głowiastej, kalafiora, brokułu czy kapusty pekińskiej. W wyjątkowych przypadkach porażenie tych roślin może wystąpić już w czerwcu czy lipcu. Diagnoza sprawców choroby jest stosunkowo prosta z uwagi na tworzenie się na prażonej tkance koncentrycznych plam, zwykle otoczonych najczęściej żółtawą obwódką. W warunkach dużej wilgotności powietrza można zaobserwować mączysty, ciemnobrązowy nalot zarodników konidialnych. Porażona tkanka zamiera, i po jej wykruszeniu powstają otwory.
Objawy czerni krzyżowych
Zwalczanie sprawców czerni krzyżowych
Zwalczanie choroby polega na stosowaniu szeregu zabiegów. Ważny jest wysiew nasion zdrowych, zaprawionych dopuszczonymi fungicydami. Należy unikać upraw warzyw kapustowatych w monokulturze. Korzystne jest głębokie przyorywanie resztek roślin kapustowatych i chwastów. W okresach sprzyjających rozwojowi choroby rośliny opryskiwać 2-3-krotnie, co 7-10 dni, fungicydami.
2-3-krotnie, co 7-10 dni, fungicydami zarejestrowanymi do tego celu. Spośród nich na uwagę zasługuje Scorpion 325 SC zawierający azoksystrobinę (200 g/l) i difenokonazol (125 g/l). Warto pamiętać, że środek jest dopuszczony w zwalczaniu czerni krzyżowych w uprawie kalafiora brokułu, kapusty głowiastej, włoskiej i brukselskiej. Zaleca się jego użycie w dawce 1,0 l/ha. Termin wykonania zabiegów powinien opierać się o sygnalizację choroby podawanej według linku: https://piorin.gov.pl/sygn/start.php. Zabieg można wykonać także to po zauważeniu pierwszych objawów choroby na liściach lub różach.
Zabiegi przeciwko czerni krzyżowych powinno się wykonać opierając się na sygnalizacji choroby lub po zauważeniu pierwszych objawów
Konieczne jest zapoznanie się z etykietami środków, które będą stosowane do opryskiwania roślin, ze szczególnym uwzględnieniem maksymalnej liczby zabiegów w sezonie (np. 2 zabiegi w przypadku środka Scorpion 325 SC). Dlaczego szczególnie poleca się stosowanie fungicydów dwuskładnikowych, takich jak na przykład Scorpion 325 SC. Dwuskładnikowy preparat gwarantuje minimalizację szansy odporności zwalczanych agrofagów. Ponadto fungicyd ten zawiera azoksystrobinę i difenokonazol wykazujące działanie powierzchniowe i systemiczne, gwarantujące skuteczną ochronę kapustowatych przed czernią krzyżowych zapobiegawczo lub interwencyjnie. Działanie systemiczne tego fungicydu jest korzystne w przypadku stosowania pierwszego zabiegu przy istniejących objawach choroby na roślinach, bo wówczas można skutecznie zwalczyć sprawców choroby.
Ostatni zabieg powinno się wykonać przed zbiorem kapusty przeznaczonej do przechowania z uwzględnianiem okresu karencji.
Dr Jan Sobolewski
Instytut Ogrodnictwa
