Odmiany
Czynniki wpływające na przyspieszenie zbiorów kapusty wczesnej
Wybór stanowiska
Warzywa na najwcześniejsze zbiory należy uprawiać na glebach lekkich, przepuszczalnych, szybko obsychających i nagrzewających się, o wystawie południowej lub południowo-zachodniej. Korzystne są stanowiska osłonięte od strony północnej i wschodniej np. przez budynki czy drzewa. Mniej istotna jest w tym przypadku żyzność gleby, ponieważ najważniejszą sprawą jest uzyskanie plonu jak najwcześniej, nawet kosztem jego wielkości. Wcześniejsze pojawienie się na rynku z danym produktem w mniejszej ilości zwykle rekompensuje z nawiązką większą ilość towaru dostarczonego na rynek nieco później. Do uprawy wczesnych odmian kapusty najlepsze są starannie uprawione lekkie gleby bielicowe, mady lub lessy, o pH 6-7. Gleba powinna być zaorana jesienią. Wiosną wyrównuje się powierzchnię pola, wysiewa nawozy mineralne, a bezpośrednio przed sadzeniem rozsady uprawia glebę, najlepiej agregatem, składającym się np. z kultywatora połączonego z wałem strunowym.
Dobrej jakości kapustę można uzyskać stosując nawozy wieloskładnikowe
Jak nawozić pod kapustę
Prawidłowe nawożenie można wykonać tylko w oparciu o wyniki analizy chemicznej gleby. Optymalne zawartości (w mg/dm3) składników pokarmowych w glebie dla kapusty wczesnej wynoszą: 105-120 N, 50-60 P, 160-190 K, 55-65 Mg oraz 300-400 Ca. Część fosforu i potasu dobrze jest wysiać jesienią pod orkę. Wiosną stosuje się pozostałą część fosforu i potasu oraz azot, przy czym 60-70% wymaganej dawki nawozów azotowych wysiewa się przed sadzeniem rozsady, a resztę pogłównie (3-4 tygodnie po sadzeniu). Wygodne i często praktykowane jest używanie nawozów wieloskładnikowych, takich jak: Polifoska, Polimag, YaraMila Complex, CropCare, Nitrophoska, Entec i inne. Zawierają one azot, więc stosuje się je wiosną przed sadzeniem rozsady i w tym przypadku nie nawozi się fosforem oraz potasem jesienią.
Kapustę na najwcześniejsze zbiory warto uprawiać
na glebach szybko obsychających i nagrzewających się,
nie należy wybierać miejsc, kierując się tylko żyznością gleby.
Sadzenie rozsady
Rozsadę do upraw bardzo wczesnych produkuje się w szklarni, aktualnie najczęściej w wielodoniczkach. Termin wysiewu nasion zależy od terminu sadzenia roślin. Najwcześniej, bo już od końca lutego/początku marca, sadzi się rozsadę w tunelach foliowych o różnej szerokości i konstrukcji. W okresie zimowym produkcja rozsady trwa zwykle ponad 50 dni, zatem nasiona na ten termin sadzenia wysiewa się w styczniu. Chcąc zbierać kapustę jak najwcześniej, dobrze jest sadzić rozsadę wyprodukowaną w większych doniczkach, o pojemności 70-90 cm3 podłoża. Zamawiając taką rozsadę u producentów, trzeba się jednak liczyć z tym, że będzie ona droższa niż ta wyprodukowana w mniejszej średnicy doniczkach, ponieważ rośliny zajmują wtedy więcej miejsca w szklarni. Zahartowaną rozsadę można sadzić w tunelach foliowych w rozstawie 40 x 40 cm. W uprawie w polu szerokość międzyrzędzi, szczególnie przy sadzeniu rozsady sadzarką i mechanicznej pielęgnacji, najlepiej dopasować do rozstawu kół ciągnika, który będzie używany na plantacji. Minimalna odległość między rzędami wynosi wówczas 45 cm. Chcąc sadzić rozsadę na polu w rozstawie 40 x 40 cm albo mniejszej, trzeba pozostawiać co kilkanaście metrów ścieżki do przejazdu ciągnika z opryskiwaczem czy deszczowni. Zagęszczenie roślin dla wczesnej kapusty, niezależnie od sposobu ich rozmieszczenia, wynosi około 50 tys. sztuk na 1 ha. Rozsadę sadzi się w świeżo uprawioną glebę. Należy przygotować tyle pola, ile jest się w stanie obsadzić jednego dnia. Termin sadzenia rozsady wczesnej kapusty na polu uzależniony jest od przebiegu pogody w danym roku, ale zwykle rozpoczyna się on w drugiej połowie marca.
Osłona - ważny wybór
Zaraz po posadzeniu należy przykryć rozsadę włókniną polipropylenową lub folią perforowaną. Możliwe jest również stosowanie podwójnych osłon - włókniny od wewnątrz i folii perforowanej na zewnątrz. W praktyce najczęściej używa się folii PE o grubości 0,045 mm, perforowanej fabrycznie, typu A (100 otworów o średnicy 1 cm na 1 m2), której masa jednostkowa wynosi około 45 g/m2, albo włókniny polipropylenowej o masie jednostkowej 17-19 g/m2. Osłony powinny opierać się na roślinach swobodnie, tak aby nie utrudniać im wzrostu. Jednak zbyt luźno ułożone mogą silnie falować i uszkadzać młode rośliny. Osłony mocuje się najczęściej przez przysypanie ich brzegów ziemią. Sadzenie rozsady na płaskich zagonach, gdzie pozostawiono ścieżki technologiczne, ułatwia mocowanie osłon, gdyż łatwiej wybiera się ziemię z szerszych międzyrzędzi, bez ryzyka uszkodzenia roślin oraz stwarza możliwość racjonalnego wykorzystania osłony. W handlu dostępne są bowiem folie i włókniny o szerokości od 1,6 do kilkunastu metrów. Długość okresu osłaniania zależy od przebiegu pogody i rodzaju materiału.
W uprawie polowej przyspieszenie zbiorów można uzyskać przykrywając rośliny włóknina polipropylenowa o masie jednostkowej 17-19 gm2.
Ochrona przed śmietką
Folię pozostawia się na roślinach przez 3-4 tygodni, a przy chłodnej pogodzie nawet do 5 tygodni. Osłony z włókniny można dłużej utrzymywać nad roślinami, często zdejmuje się je dopiero kilka dni przed zbiorem. Przykrycie roślin włókniną chroni także kapustę częściowo przed śmietką, ale tylko wtedy, gdy osłona nie jest uszkodzona, a jej brzegi są na całej długości przysypane ziemią. Dorosłe osobniki nie mają wówczas dostępu do roślin i nie składają w ich pobliżu jaj, z których wylęgają się larwy powodujące szkody. Jeżeli kapusta jest uprawiana bez osłon lub zostały one wcześniej zdjęte, konieczna jest dodatkowa ochrona przed śmietką. Obecnie do zwalczania tego szkodnika zarejestrowane są tylko kontaktowe środki, Judo 050 CS, Karate 2,5 WG, Karate Zeon 050 CS, Kusti 050 CS oraz Ninja 050 CS. Działają one jednak tylko na stadia szkodników znajdujące się na powierzchni rośliny. Warto pamiętać, ze preparaty te są najskuteczniejsze w temperaturze do 20 stopni C. Efektywność zabiegu uzależniona jest tez od naniesienia cieczy roboczej na roślinę. Poleca się opryskiwać rośliny bardzo dokładnie w okresie pojawienia nie muchówek. Szczególnie intensywnie powinna być zroszona dolna, przyziemna część łodygi.
W integrowanej ochronie roślin istotny jest monitoring zagrożenia
Do ochrony kapusty wczesnej przed szkodnikami najlepiej używać środków o krótkim okresie karencji
Opłaca się nawadniać
Wczesna kapusta należy do warzyw, których nawadnianie jest najbardziej opłacalne, ponieważ przyspiesza termin rozpoczęcia zbiorów. Nawadnianie wczesnej kapusty rozpoczyna się w momencie, gdy rośliny zaczynają zawiązywać główki i wykonuje regularnie co 5-7 dni aż do zbiorów (o ile występuje taka potrzeba). Do nawadniania używa się obecnie najczęściej deszczowni szpulowych. Kapusta ma duże i mocne liście oraz dobrze zakrywa powierzchnię gleby, więc woda może być dostarczana na pole za pomocą dużego zraszacza (działka wodnego). Jeżeli rośliny są przykryte włókniną, można je podlewać przez osłonę. Jeżeli rośliny nie są przykryte, silny strumień wody może spłukiwać z powierzchni liści jaja, a czasem także inne stadia rozwojowe niektórych szkodników, przyczyniając się do ograniczenia ich liczebności.
W celu racjonalnego stosowania środków ochrony roślin
zaleca się stosowanie pułapek zapachowych i feromonowych
do wykrywania oraz monitorowania obecności szkodników.
Monitoring szkodników
Zewnętrzne liście dorastających główek wczesnych odmian kapusty mogą być uszkadzane przez pchełki, które wygryzają w nich otwory. Przeciw pchełkom stosować można Mospilan 20 SP czy Kobe 20 SP. Do ochrony kapusty wczesnej przed szkodnikami najlepiej używać środków o krótkim okresie karencji, np. SpinTor 240 SC czy Steward 30 WG (okres karencji 3 dni) przeciwko gąsienicom różnych gatunków motyli. Te ostatnie mogą spowodować duże szkody na wczesnej kapuście, wygryzając otwory w liściach i zanieczyszczając główki odchodami. Ich obecność na plantacji zauważana jest często krótko przed zbiorem kapusty. W celu racjonalnego stosowania środków ochrony roślin zaleca się stosowanie pułapek zapachowych i feromonowych do wykrywania oraz monitorowania obecności szkodników. Ich zakup nie jest związany z dużymi kosztami, np. zestaw do wykrywania śmietki kapuścianej kosztuje kilkadziesiąt zł. Zawiera on jeden wabik, który pozostaje aktywny przez 4-10 dni, w zależności od pogody. W celu monitorowania szkodnika w okresie zagrożenia dla kapusty wczesnej należy dokupić jeszcze 5-7 wabików po około 7 zł/szt.
Wczesną kapustę zbiera się, kiedy główki osiągną odpowiednią wielkość, wycinając je wraz z kilkoma liśćmi otaczającymi główkę. Kapusty sadzone w jednym terminie zbiera się zwykle kilka razy w okresie 10-14 dni, w miarę ich dorastania.
dr inż. Tomasz Spiżewski
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu