Efektywne zwalczanie chwastów w uprawie ziemniaków

Zwalczanie chwastów jest nieodzowne w towarowej produkcji ziemniaków. Asortyment herbicydów do tego celu jest dość duży i pozwala na skuteczną ochronę ziemniaków przed konkurencja chwastów- zarówno dwu-, jak i jednoliściennych.

O odchwaszczaniu ziemniaków nieco zapomniano. Od lat nie zarejestrowano nowej substancji aktywnej, chociaż nie można powiedzieć, że w tej uprawie maleje liczba zarejestrowanych herbicydów, wprost przeciwnie. Wynika to z rejestracji przede wszystkim preparatów z tak zwanego importu równoległego. Praktycznie nic nowego oprócz coraz większej liczby nazw handlowych. Aktualnie o wiele praktyczniej, chociaż nie wszyscy są o tym przekonani, jest posługiwać się nazwami substancji aktywnych poszczególnych związków chwastobójczych. Ich znajomość w znacznej mierze ułatwia efektywne ich wykorzystanie. Część cech takich jak spektrum najważniejszych zwalczanych gatunków chwastów, terminy i dawki zamieszczono w tabelach 1 i 2. Krótkie dodatkowe scharakteryzowanie poszczególnych substancji czynnych może okazać się korzystne podczas wykonywania zabiegów w tym sezonie.

Na zdjęciu: Rdest kolankowy - zdjęcia: Adam Paradowski

Linuron. To najstarsza chwastobójcza substancja aktywna stosowana w uprawie ziemniaka. Preparat Afalon obecnie produkowany w formie płynnej SC, (dawniej >75 WP") znajduje się na rynku już ponad pół wieku. Jest środkiem o typowym działaniu doglebowym. Wilgotność gleby znacznie poprawia jego efektywność. Na glebach zasobnych w próchnicę (znaczna ilość cząstek organicznych) powinien być stosowany w dawkach najwyższych spośród zalecanych. Aktualnie zarejestrowanych jest 8 preparatów zawierających linuron. Wśród nich znajdują się trzy o nazwie Nightjar 450 SC, różniące się tylko symbolami B, C i D. Są to preparaty o identycznym składzie i działaniu, a ich zbliżone nazwy z pewnością mają jedynie związek z logistycznymi i marketingowymi działaniami producenta.

Chlomazon. To również substancja aktywna o działaniu doglebowym. W ziemniakach jest głównie stosowany na stanowiskach z przytulią czepną. Znany jest z powodowania białych lub jasno żółtych plam na liściach roślin uprawnych (chwastów także). Jest to czasowy częściowy rozkład chlorofilu. Warto wiedzieć, że w przypadku ziemniaków, jeżeli zaistnieje, to szybko przemija i nie ma wpływu na ich dalszy rozwój. Należy unikać zabiegów w temperaturze powyżej 20^oC zwłaszcza podczas silnej operacji słońca. Chlomazon należy do substancji aktywnych bardzo lotnych. Wraz z cieczą opryskową może być uniesiony na pewną wysokość (tzw. inwersja temperatury), tam schłodzony i przemieszczony przez wiatry na znaczną odległość. Po opadnięciu dochodzi do szkód o różnych rozmiarach w zależności od stanowiska, na które opadnie. W ziemniakach przede wszystkim jest stosowany łącznie z herbicydami zawierającymi linuron. Jedna z formulacji Harrier 295 ZC jest fabryczną mieszaniną obu substancji aktywnych.

Metrybuzyna. Jedna z bardziej popularnych substancji aktywnych wykorzystywana do przed- i powschodowego odchwaszczania ziemniaków. W pewnym stopniu jest pobierana przez liście, ale jej podstawowym sposobem wnikania jest działanie przez system korzeniowy, stąd bez względu na termin zabiegu metrybuzynę zaleca się stosować na wilgotną glebę, na chwasty maksymalnie w fazie 4 liści właściwych. Metrybuzyna może uszkadzać niektóre odmiany ziemniaków, dlatego "na bieżąco> należy sprawdzać listę odmian wrażliwych. Nowo zarejestrowana formulacja Sencor Liquid 600 SC posiada trochę mniej substancji aktywnej, niż pozostałe formy użytkowe. Ze względu na dobrą przyswajalność jest zalecana w takich samych dawkach. Istnieje możliwość stosowania metrybuzyny w dawkach dzielonych przed- i powschodowo (0,3-0,2 l/ha). Podobnie w obu terminach, łącznie z innymi herbicydami. W mieszaninach zbiornikowych + bentazon, + chlomazon, +fluorochloridon (Racer, który także można stosować pojedynczo), + rimsulfuron oraz mieszaninach fabrycznych + flufenacet (Plateen 41,5 WG).

Na zdjęciu: Komosa

Pendimetalina. Zarejestrowana w ziemniakach w 5 formach użytkowych. Substancja aktywna najbardziej wrażliwa na uwilgotnienie gleby. W warunkach jej przesuszenia skuteczność preparatów zawierających ten składnik wyraźnie maleje. Dwie popularne formy Stompu (330 EC i 400 SC) są zarejestrowane łącznie z Afalonem Dyspersyjnym 450 SC. Inne formy linuronu i pendimetaliny nie posiadają takich rejestracji, chociaż z praktycznego punktu widzenia nie ma przeciwwskazań stosowania takich mieszanin.

Glifosat. To prawdopodobnie najbardziej popularna substancja aktywna służąca do zwalczania chwastów. Pierwszym preparatem zawierającym glifosat na krajowym rynku był Roundup 360 SL, aktualnie mamy 55 odpowiedników. Spośród nich zaledwie 10 posiada oficjalną rejestrację w ziemniakach, chociaż sposób i efekt działania ich wszystkich jest taki sam. Glifosat w ziemniakach musi być koniecznie zastosowany po ostatnim obredleniu i zabronowaniu pola, pędów wschodzących ziemniaków nie może być ponad powierzchnią gleby. Należy bardzo uważać, gdy gleba jest przesuszona. Silne pędy ziemniaka mogą spowodować jej popękanie. Wchodów właściwie nie widać, jednak patrząc >z góry" można je zauważyć, co oznacz, że ciecz robocza również może na nie spaść i tym samym zniszczyć lub co najmniej zahamować rozwój. Jednocześnie na polu powinna znajdować się jak największa liczba jednorocznych chwastów w fazie najlepiej do dwóch, maksymalnie czterech liści właściwych. Do takiej fazy są przystosowane zalecane dawki. Podobne zasady obowiązują przy stosowaniu preparatu Chwastox Extra 300 SL. Zalecenie to znajduje się jeszcze w "starej" etykiecie tego preparatu, w >nowej" już go nie zamieszczono.

Rimsulfuron. Jest jedynym środkiem sulfonylomocznikowym (po wycofaniu preparatu Apyros), zalecanym do odchwaszczania ziemniaka. Jest również jedynym środkiem, który oprócz chwastów dwuliściennych i prosowatych zwalcza wieloletni perz właściwy. W tym celu należy stosować jego najwyższe dawki (60 g/ha). Zalecany w mieszaninach z innymi preparatami w dawce 40-50 g/ha już takiej skuteczności, w stosunku do perzu, nie wykazuje. Perz jest najbardziej wrażliwy w fazie 5 do 7 liści, czyli wtedy, gdy osiągnie wysokości 15-25 cm. Do jednych z bardziej uniwersalnych mieszanin należy stosowanie rimsulfuronu łącznie z metrybuzyną.

Na zdjęciu: Żółtlica drobnolistna

Bentazon. Należy do substancji aktywnych, które w ziemniakach można stosować stosunkowo późno (w fazie 5 do 7 liści). To preparaty o szybkim działaniu. Niszczą chwasty w sposób po części parzący, działają kontaktowo. Nie zalecane powyżej 22^oC, aby nie spowodować poparzeń roślin ziemniaka. Może to nastapić przede wszystkim podczas silnej operacji słońca. Oprócz popularnego środka Basagran 480 SL, zarejestrowano kilka innych, w tym trzy formy użytkowe preparatu Wolof 480 SL, oznaczone symbolami A, B i C. To podobnie jak z poprzednimi herbicydami łączy się zapewne z marketingiem firmy, bowiem środki są identyczne.

Odrębna grupę stanowią graminicydy (chizalofop-P-etyl, cykloksydym, propachizafop, tepralkoksydym) przeznaczone jedynie do zwalczania chwastów jednoliściennych (trawiastych). Zalecane są po zakończeniu uprawy międzyrzędowej, po wschodach, lecz przed zakryciem 50% międzyrzędzi. W razie potrzeby zabieg można wykonać wcześniej, pod warunkiem, że ziemniaki mają w pełni wykształcone dwa liście właściwe. W dawkach niższych są zalecane do zwalczania chwastów prosowatych (chwastnica, paluszniki, włośnice), owsa głuchego, samosiewów zbóż i wyczyńca polnego. W dawkach najwyższych zwalczają perz właściwy i wiechlinę roczną.

Wśród ziemniaków rozróżniamy odmiany o różnym okresie wegetacji (wczesne, średnio wczesne itd.). W przypadku stosowania chemicznych środków ochrony roślin przed zabiegiem należy się zapoznać z okresem karencji poszczególnych herbicydów. Najdłuższy okres karencji, 90 dni, posiadają wszystkie kombinacje z udziałem linuronu. Zastosowanie fluorochloridonu wymaga karencji przez 70 dni, a metrybuzyny i rimsulfuronu 42 dni.

Bentazonu, chlomazonu i glifosatu karencja nie dotyczy. W przypadku zastosowania graminicydów karencja wynosi: teprakoksydym - 35 dni, chizalofop-P-etylu (Pilot, Targa, Targa Super) i propachizafop - 40 dni, tepralkoksydym - 56 oraz chizalfop-Petylu (Lampart, Leopard Extra) - 69 dni.

Inż. Adam Paradowski; Instytut Ochrony Roślin-PIB w Poznaniu