Kiła kapusty - trudny przeciwnik w uprawie kapustnych

Kiła kapusty to trudny przeciwnik. Choroba rozprzestrzenia się łatwo i szybko. Zwalczanie przebiega długo i wymaga wiele wysiłku od producenta. Podejmując odpowiednie kroki można zabezpieczyć plantacje przed zagrożeniem.

Patogen wywołujący chorobę, Plasmodiophora brassicae, należy do pierwotniaków. Występuje wszędzie tam, gdzie uprawiane są podatne gatunki roślin z rodziny kapustowatych. Na świecie atakuje ponad 300 gatunków roślin, większość stanowią chwasty. Kiła ze szczególną intensywnością pojawia się na ciężkich, kwaśnych oraz okresowo zalewanych glebach. Objawy występują na polach placowo, zazwyczaj na obrzeżach. Porażone rośliny stają się bledsze, drobniejsze i więdną w słoneczne dni. Do najbardziej charakterystycznych objawów chorobowych należą narośla na korzeniach. Początkowo są to niewielkie białe guzki o nieregularnych kształtach. Z upływem czasu naroślą rosną, pokrywając coraz większą powierzchnię korzenia, ciemnieją i gniją, uwalniając do gleby kolejne zarodniki gotowe by ponownie zaatakować. To właśnie zainfekowane korzenie stanowią główne źródło rozprzestrzeniania się choroby.

Pasożyt przemieszcza się w glebie razem z wodą. Choroba postępuje szczególnie szybko w okresie letnim, kiedy wysokie temperatury wymuszają na producentach potrzebę dodatkowego deszczowania roślin. Temperatura powyżej 15°C oraz duża wilgotność podłoża stwarzają idealne warunki dla rozwoju pasożyta. Uszkodzone korzenie ograniczanie pobierania wody, której warzywa z uwagi na dużą powierzchnię parowania z liści dużo potrzebują. Wraz ze wzrostem temperatury powietrza odwodnione rośliny więdną, a z każdym kolejnym deszczowaniem, zwiększa się powierzchnia porażenia. Tworzy się błędne koło.

Ponieważ zwalczanie choroby jest trudne i mało efektywne, należy skupić się na jej zapobieganiu. Wieloletnie badania prowadzone przez Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach wskazują, że najlepsze efekty daje połączenie uprawy odmian odpornych na kiłę kapusty z prawidłową agrotechniką i stosowaniem środków ochrony roślin, czyli tzw. ochrona integrowana. Pierwsza, wydawałoby się banalna kwestia, to właściwy płodozmian. Na polach narażonych na wystąpienie kiły kapusty należy ściśle przestrzegać przerwy w uprawie roślin z tej samej rodziny, przez co najmniej 4-6 lata. W czasie uprawy innych gatunków roślin ważne jest aby usuwać chwasty z rodziny kapustowatych. Należą do nich m.in. często występujące w uprawach tasznik pospolity, tobołki polne, rzodkiew świrzepa i gorczyca polna. Ich korzenie również są atakowane, co wydłuża okres żywotności pasożyta w glebie. Porażone korzenie należy usuwać z pola, najlepiej przed ich rozpadem.

W przeciwdziałaniu kile kapusty równie ważny jest odczyn gleby. Liczne badania wskazują, że choroba szybciej rozwija się środowisku kwaśnym, dlatego należy utrzymywać pH na poziomie 6,5-7,0. Dlatego ważne jest wapnowanie, najlepiej jesienią w roku poprzedzającym uprawę.

Zaleca się uprawę międzyplonów z roślin, które w naturalny sposób przyspieszają zanikanie form przetrwalnikowych patogenu, tj. fasola, ogórek, owies, gryka. Podobne rezultaty przynosi uprawa roślin chwytnych. Dzieje się tak za sprawą wytwarzanych przez korzenie tych roślin substancji pobudzających zarodniki do kiełkowania i zamierania z powodu braku żywiciela.

Ochrona na rozsadniku zaczyna się od wyboru torfu i odkażenia podłoża. Niestety zdarza się, że już sam substrat torfowy jest porażony patogenem. Stosowanie polecanych w aktualnych programach ochrony roślin warzywnych środki chemiczne warto wprowadzić zapobiegawczo jeszcze przed przesadzeniem roślin na miejsce stałe oraz w razie potrzeby powtórzyć na polu. Zmniejszeniu występowania objawów kiły sprzyja nawóz Perlka, tzw. azotniak w dawce 1-1,5 t/ha stosować należy przynajmniej 2 tyg. przed sadzeniem. Preparaty przeznaczone do walki z kiłą kapusty, np. Altima 500 SC, Alta 500 SC czy Jetlan 500 SC, to środki zawierające w składzie przede wszystkim pochodne aniliny (fluazynam). Ostatnio coraz głośniej mówi się o badaniach środka Topsin M 500 SC, w kierunku zwalczania pierwotniaka będącego sprawcą choroby.

W przypadku upraw szczególnie narażonych na kiłę kapusty droższym, ale przynoszącym pozytywne efekty, sposobem ograniczania strat na stanowiskach obarczonych dużym ryzykiem choroby jest wybór odmian kiłoodpornych. Odmiany te charakteryzuje silny system korzeniowy i duży wigor. Należy jednak podkreślić, że uprawa odmian kiłoodpornych nie zwalnia producenta z przestrzegania pozostałych zasad profilaktyki.