Można zapanować nad zarazą ziemniaka

Można zapanować nad zarazą ziemniaka

Wśród wielu chorób występujących na plantacjach ziemniaków najbardziej rozpowszechniona jest zaraza ziemniaka. Sprawca choroby Phytophthora infestans poraża liście, łodygi i bulwy ziemniaków. W sprzyjających latach dla rozwoju choroby może ona zniszczyć nawet do 70% plonu bulw oraz pogorszyć jego jakość. Zaraza ziemniaka w ostatnich latach charakteryzuje się większą agresywnością w stosunku do niektórych odmian. Wynika to z występowania jej dwóch typów kojarzeniowych A1 i A2, tworzących większą liczbę różnorodnych ras, zdolnych do szybkiego rozprzestrzeniania się. Choroba rozwija się już przy niezbyt wysokich temperaturach 10-12 stopni Celsjusza i dużej wilgotności powietrza, a wzrost temperatury do 18-20 stopni Celsjusza przyczynia się intensywniejszego jej rozwoju.

Pierwsze objawy zarazy na liściach mogą być widoczne po 5-10 dniach od porażenia w postaci różnej wielkości oliwkowo-zielonych plam z jasnozieloną obwódką na ich obrzeżach. W warunkach wysokiej wilgotności powietrza, na pograniczu zdrowej i porażonej części pojawia się na dolnej stronie liścia biały nalot zarodników konidialnych, a plamy te z upływem czasu przybierają barwę brązową. Zarodniki przenoszone są przez wiatr i dlatego choroba może rozprzestrzeniać się szybko. Objawy zarazy na plantacjach ziemniaków mogą być też widoczne w postaci ciemnobrązowych plam na wierzchołkach roślin, ogonkach liściowych i łodygach, które przy dużej presji choroby łamią się. Przy zmianie pogody na słoneczną plamy stają się suche i patogen nie zarodnikuje, natomiast ponowne opady powodują dalszy jego rozwój. Bulwy ziemniaków mogą być porażane w czasie wegetacji roślin przez zarodniki Phytophthora infestans, które wraz z wodą deszczową przenikają do gleby oraz podczas zbiorów. Miąższ chorych bulw w miejscu występowania ołowiano-szarych (sinych) plam na skórce ma barwę rdzawą.

W ograniczeniu występowania zarazy ziemniaka należy stosować zdrowe, najlepiej kwalifikowane sadzeniaki odmian o możliwie jak najwyższej genetycznej odporności. Odmiany wczesne o niskiej odporności na zarazę można pobudzić lub podkiełkować w celu przyspieszenia ich wschodów. W momencie wystąpienia korzystnych dla rozwoju choroby warunków mają one zazwyczaj wytworzony zadawalający plon. Ważne jest także niszczenie źródeł pierwotnej infekcji, czyli chorych bulw odrzucanych podczas sortowania lub roślin wyrośniętych z bulw pozostawionych w glebie przez okres zimy. Nie bez znaczenia jest prawidłowe nawożenie azotem. Zbyt wysokie jego dawki mogą przyczynić się do opóźnienia tuberyzacji i nadmiernego rozrostu naci powodując zbytnie zagęszczenie plantacji, w której ze względu na utrudniony przepływ przewietrza zaraza może intensywniej się rozwijać.

Szczególnie trudno jest chronić plantację przed zarazą ziemniaka w uprawie ekologicznej, w której wykluczone jest stosowanie syntetycznych środków ochrony roślin. Tutaj duże znaczenie mają czynniki ograniczające występowanie choroby, jak uprawa zdrowych i podkiełkowanych bulw odmian bardzo wczesnych i wczesnych, wysokie obsypywanie roślin w celu ograniczenia porażenia przez zarodniki Phytophthora infestans, uprawa w szerokich rzędach i z kierunkiem wiejących wiatrów w celu lepszego przewietrzania plantacji oraz możliwość stosowania dozwolonych preparatów miedziowych zakwalifikowanych dla rolnictwa ekologicznego:

- Miedzian 50 WP w dawce 2,5-3 kg/ha,

- Cuproflow 375 SC w dawce 2,5-3,5 l/ha,

- Cuproxat 345 SC w dawce 5 l/ha.

Dla skutecznej ochrony roślin przed zarazą ziemniaka w rolnictwie integrowanym i konwencjonalnym zalecana jest chemiczna ochrona. W tym celu można stosować fungicydy kontaktowe (powierzchniowe), wgłębne i układowe (systemiczne). Preparaty o działaniu systemicznym wnikają do rośliny i krążą wraz z sokiem chroniąc rośliny, a także nowo przyrastające ich części przed infekcją oraz niszczą patogena, którego rozwój w roślinie już się rozpoczął. Stosowanie tych preparatów w sezonie wegetacyjnym powinno ograniczyć się do 2-3 zbiegów, ze względu na możliwość uodpornienia się na nie zarazy. Do ochrony plantacji będących w pełni wegetacji nadają się preparaty wgłębne, które wnikają do rośliny na kilka warstw komórek. Podobnie jak środki systemiczne niszczą patogena, który wcześniej wniknął do rośliny, ale słabiej chronią nowo rozwijające się przyrosty. Natomiast do ochrony już w pełni rozwiniętych roślin można stosować środki kontaktowe, których skuteczność ochrony przed infekcją, przy dokładnym pokryciu liści preparatem, wynosi ok. 7 dni. Fungicydy te nie mają możliwości niszczenia patogena po jego wniknięciu do rośliny, ani nie przemieszczają się w roślinie. Stosowanie fungicydów na plantacjach ziemniaków powinno być przemienne. Dopuszczone do stosowania fungicydy przedstawiono w tab. 1.

Częstotliwość zabiegów zależy od przebiegu pogody. Przy silnym zagrożeniu wystąpienia choroby opryski wykonuje się co 7 dni preparatami kontaktowymi lub co 10 dni preparatami wgłębnymi lub systemicznymi (układowymi). Przy mniejszym zagrożeniu infekcją zabiegi opryskiwania roślin można wydłużyć do 14 dni. W określaniu terminów opryskiwania przeciwko zarazie pomocne mogą być systemy wspomagające podjęcie decyzji (NegFry, Dacom) oraz monitoring prowadzony przez IOR (www.ior.poznan.pl).