Nawożenie warzyw kapustnych – książkowo, przydatnie

Nawożenie jest jednym z najważniejszych czynników kształtujących ostateczny plon. Z nawozami dostarcza się warzywom podstawowych makroskładników (azot, fosfor, potas, magnez, wapń i siarka) oraz mikroskładników (żelazo, miedź, cynk, mangan, bor i molibden). Zarówno jedne, jak i drugie to pierwiastki potrzebne roślinom w większych (makroskładniki) i mniejszych (mikroskładniki) ilościach do pełnienia funkcji życiowych i wydania plonu. Poszczególne grupy roślin potrzebują poszczególnych składników swojej “diety” w różnych ilościach, dlatego efektywne nawożenie należy odpowiednio zaplanować.

Wśród warzyw kapustnych największe wymagania pokarmowe, a co za tym idzie nawozowe, ma kalafior. Wynikają one przede wszystkim z szybkiego tempa wzrostu i rozwoju, a także potrzeby wyprodukowania dużej masy nadziemnej – liści, które osłaniają różę i samej róży. Nieco mniejsze wymagania mają kapusty i brokuł. Warto jednak pamiętać, że im dłuższy jest okres wegetacji uprawianej odmiany, tym większe będą jej wymagania pokarmowe. Dobrze jest rozpocząć dokarmianie jeszcze na rozsadniku, gdzie z uwagi na niewielką powierzchnię chłonną roślin oraz podłoża zaleca się stosowanie nawozów dolistnych. Dokarmianie dolistne można rozpocząć już w fazie dwóch liści właściwych i kontynuować w niewielkich dawkach aż do wysadzenia rozsady w pole.

Optymalne zawartość składników pokarmowych w glebie dla kapusty głowiastej białej (W. Sady)

Planując nawożenie w polu należy brać pod uwagę wymagania danego gatunku względem zasobność gleby (tabela) oraz przedplon. Warto pamiętać, że warzywa kapustne korzystnie reagują na nawożenie organiczne, którego zastosowanie pozytywnie wpływa na właściwości gleby i zmniejsza zapotrzebowanie na nawozy mineralne.

Makroskładniki

Azot stanowi najważniejszy budulec wytwarzanej biomasy, ale jego nadmiar (szczególnie w efekcie zbyt późno zastosowanej ostatniej dawki nawozu) może prowadzić do nagromadzenia szkodliwych azotanów i azotynów, np. w róży kalafiora czy główce kapusty. Fosfor wpływa nie tylko na aktywność fizjologiczną nadziemnych części roślin, ale również poprawia rozwój systemu korzeniowego. Spośród makroskładników jest on najmniej ruchliwym pierwiastkiem w glebie i w dodatku trudno przyswajalnym przez rośliny, dlatego najlepiej jest korzystać z nawozów fosforowych wysokoprocentowych. Potas jest bardzo ważnym składnikiem poprawiającym zdrowotność roślin oraz ich tolerancję na stresowe warunki pogodowe. Nawożenie gleby fosforem i potasem warto podzielić i część rozsypać jeszcze jesienią, w roku poprzedzającym uprawę warzyw. Magnez w roślinach odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie w szczególności przebieg procesu fotosyntezy. Wapń wchodzi w skład ścian komórkowych rośliny, reguluje produkcję enzymów i kwasów organicznych, a co za tym idzie stabilizuje wiele procesów zachodzących w roślinach, wpływając korzystnie na ich strukturę. Wapń jest bardzo ważny również dla zachowania właściwego pH gleby (dla uprawy warzyw kapustnych w zależności od odmiany zaleca się pH od 6,2-6,4 do 7,0-7,5). Od pewnego czasu do makroelementów zaliczana jest również siarka, jej zbyt mała ilość hamuje pobieranie azotu oraz jego obieg w roślinie.

Niedobór każdego z tych składników skutkować może obniżeniem wielkości i jakości plonu, również wskutek większej podatności na porażenie przez czynniki chorobotwórcze.

Mikroskładniki

Zapotrzebowanie warzyw kapustnych na mikroelementy jest znacznie mniejsze niż na makroelementy, ale wcale nie mniej ważne. Spośród mikroelementów najważniejszych dla kapusty wyróżnić należy bor i mangan, a dla kalafiorów i brokułów – bor i molibden.

Bor jest pierwiastkiem, którego w polskich glebach nie ma za wiele. W roślinach odpowiada on za prawidłowy wzrost organów generatywnych, wpływa na kwitnienie, procesy oddychania i gospodarkę wodną, dlatego jego niedobory szybko zauważymy na różach kalafiorów i brokułów. Mangan jest niezbędny dla wytworzenia odpowiedniej odporności rośliny na uszkodzenia mechaniczne, stymuluje pobieranie fosforu i pośrednio uczestniczy w prawidłowym rozwoju systemu korzeniowego. Zadaniem molibdenu jest wspomaganie metabolizmu azotu. Pomimo, że jest on mikroelementem potrzebnym w roślinach w najmniejszej ilości, jego niedobory w warzywach kapustnych zauważymy bardzo szybko.

Efekty niedożywienia warzyw kapustnych

Skutków niedoboru lub też nadmiaru składników pokarmowych jest wiele, a zasygnalizują je nam same warzywa, dzięki czemu przy częstej obserwacji i szybkiej reakcji mamy szansę na zminimalizowanie strat.

1. Niedobór azotu – mniejsza powierzchnia liściowa, liście blade, pożółkłe, zmniejszenie plonu (mniejsze główki kapusty, róże kalafiora i brokułu)
2. Niedobór fosforu – osłabiony wzrost, późniejsze wiązanie główek róż (wydłużony okres wegetacji), fioletowe zabarwienie nerwów blaszek liściowych roślin, później całych liści
3. Niedobór potasu – szybsze zamieranie starszych liści roślin, które początkowo żółkną od wierzchołków, może występować kędzierzawienie liści
4. Niedobór magnezu - pogłębiające się w kierunku nerwów liściowych jaśnienie dolnych liści aż do koloru żółtego, kremowego (marmurkowatość), a następnie ich zamieranie
5. Niedobór wapnia – objawy podobne do tipburn – zasychanie wierzchołków najmłodszych liści ? liści sercowych
6. Niedobór boru – zahamowanie wzrostu młodych liści, a nawet zamieranie stożka wzrostu w przypadku młodych roślin, brunatnienie oraz pękanie róż
7. Niedobór manganu - obumieranie tkanek pomiędzy nerwami liściowymi, niezawiązywanie główek
8. Niedobór molibdenu - zagniwanie najmłodszych liści, biczykowatość liści, zmiana barwy liści na szarozieloną, sfałdowanie liści

Praktyka w moim gospodarstwie pokazuje, ze przy nawożeniu warzyw kapustnych preparatami wieloskładnikowymi należy stosować przede wszystkim te, w których zawartość potasu jest wyższa niż fosforu, jak np. Polifoski o niskiej zawartości azotu, a na glebach lżejszych (często o niskiej zawartości magnezu), posiłkować się wieloskładnikami zawierającymi w swoim składzie też mikroskładniki, jak nawozy wieloskładnikowe z serii YaraMila, np. YaraMila Complex, w którym poza NPK są magnez, siarka oraz mikroskładniki. Te ostatnie suplementować możemy również dolistnie. Na rynku z roku na rok pojawia się coraz więcej tzw. odżywek o bardzo bogatym składzie mikroskładników, dostosowanych do produkcji poszczególnych grup warzyw. Sam azot należy stosować w dawkach dzielonych, przy czym w zależności od długości okresu wegetacji oraz rodzaju gleby (częściej a mniej na glebach słabszych, deszczowanych), zaleca się stosowanie 3 do 4 dawek, w tym pierwszą przed sadzeniem, a kolejne pogłównie w dwu- lub trzytygodniowych odstępach. Warto zaznaczyć, że kalafiory reagują lepiej na saletrzane formy nawozów azotowych. W przypadku produkcji brokułu w moim gospodarstwie wystarcza nawożenie pogłówne w dwóch dawkach.