Produkcja ziemniaka jadalnego w Polsce – jak sprostać współczesnym wyzwaniom?

Uprawa ziemniaka jadalnego to jeden z filarów polskiego rolnictwa. Jednak obecnie w produkcji tego gatunku trzeba się mierzyć się z licznymi wyzwaniami – od chorób i zmiennego klimatu, po naciski jakościowe i regulacyjne ze strony krajowego i eksportowego rynku. W artykule omawiamy najważniejsze problemy, z którymi borykają się producenci ziemniaka jadalnego oraz pokazujemy, jak nauka, technologia i dobre praktyki mogą wspierać polskich rolników. 

Nawożenie i kondycja gleby – fundament plonu 
Wydajność i jakość bulw ziemniaka są bezpośrednio powiązane z kondycją gleby i zrównoważonym nawożeniem.

Szczególnie ważne są: 

• odpowiednia dostępność potasu i magnezu, 
• mikroelementy (bor, cynk, żelazo), 
• zawartość próchnicy i aktywność biologiczna gleby. 

Wyzwaniem dla rolników obecnie są często wyeksploatowane gleby, z syndromem „zmęczenia”. Niewystarczająca ilość próchnicy w glebie to problem w całym kraju. Coraz większa tego świadomość sprawia, że rosnącym zainteresowaniem cieszą się rozwiązania organiczno-mineralne, które łączą efektywność nawozów mineralnych z pozytywnym wpływem na glebę, Przykładem takiego nawozu pasującego do uprawy ziemniaka może być Belfrutto Complex. Ten nawóz wspiera nie tylko wzrost roślin dzięki zawartości dobrze dobranej proporcji NPK, ale też strukturę i trwałość plonu dzięki zawartości kwasów humusowych i mikroelementów w wysoko przyswajalnej formie. Nowoczesność rozwiązań nawozowych ma też przełożenie na efekty w obecnych realiach glebowo-pogodowych, dlatego warto być na bieżąco z ofertą rynkową i nie zamykać się na nawożeniu „tak jak robił ojciec i dziadek”.  

Również w kategorii popularnych na rynku produktów, jakimi są kwasy humusowe, można znaleźć wyróżniające się nowości. Relatywnie nowy na rynku UltraHumus18+ wyróżnia się bardzo pozytywnie koncentracją substancji czynnych i po przeliczeniu okazuje się wyjątkowo opłacalnym dla rolnika rozwiązaniem. Warto pamiętać, że kwasy humusowe pomagają zwiększyć efektywność wykorzystania nawozów i poprawiają warunki dla rozwoju systemu korzeniowego, szczególnie na glebach lekkich czy zaskorupiających się - ale tylko wtedy, gdy podamy ich odpowiednią ilość, tak, żeby mogły zadziałać. 

Dolistne wspomaganie – skuteczne, szczególnie w trudnych sezonach 

We współczesnej uprawie ziemniaka ważną rolę odgrywają zabiegi dolistne, zwłaszcza potasowe. W okresie formowania bulw, zapotrzebowanie ziemniaka na ten składnik gwałtownie rośnie. Niedobór potasu w tej fazie będzie prowadził do zahamowania transportu cukrów z liści do bulw, co przełoży się na niższy plon – mniej bulw i mniejsza ich masa. Co gorsza niedobór potasu ma też wpływ na podatność na choroby przechowalnicze i zaburzenia gospodarki wodnej ziemniaka.  Dlatego uzupełnienie potasu w kilku zabiegach dolistnych może być decydujące o jakości plonu. Warto pamiętać, że bardzo dobrze rozpuszczalnym preparatem o bardzo wysokiej koncentracji potasu jest polecany w uprawie ziemniaka nawóz K-maxxx 56. Już w dawce 2,5 kg/ha K-maxxx 56 może istotnie wpłynąć na jakość handlową, zawartość suchej masy oraz odporność pozbiorczą. 

Biologia gleby – sprzymierzeniec w tle 

Rośnie świadomość, że zdrowie gleby i jej mikrobiom są równie ważne jak nawożenie. Dlatego coraz więcej producentów włącza do technologii uprawy preparaty mikrobiologiczne. Wachlarz tych produktów jest coraz większy - oprócz poprawy dostępności składników pokarmowych i stymulacji wzrostu, warto też wziąć pod uwagę mikroorganizmy wspierające odporność na choroby glebowe. Godnym uwagi produktem, dofinansowanym aktualnie w ekoschemacie “Biologiczna uprawa roślin” jest  ZumbaPlant, ponieważ zawiera mikroorganizmy które poprawiają stan fitosanitarny roślin, wspierają pobieranie składników (szczególnie fosforu) oraz zwiększają odporność na stresy abiotyczne. ZumbaPlant jest również polecana do zaprawiania bulw w celu stymulacji kiełków i indukcji odporności na rizoktoniozę ziemniaka.  

Kondycja ziemniaków w Szkotowie po stosowaniu rozwiązań NaturalCrop

Zmiany klimatyczne – czas na strategię adaptacyjną 

Susze, przymrozki, upały, wysokie dobowe wahania temperatur – te zjawiska występują coraz częściej i bezpośrednio wpływają na plon i jakość ziemniaka. Szczególnie niebezpieczne są fale upałów w czasie zawiązywania bulw, które zaburzają transport asymilatów i obniżają zawartość skrobi. 

Warto tu wspomnieć o produktach wspierających tolerancję roślin na stres abiotyczny. Przykładowo, SuperFifty – biostymulator nowej generacji – w badaniach IHAR Bonin 2024 zwiększał plon handlowy aż o 25% przy dwóch aplikacjach. Wpłynął na lepsze zawiązanie bulw o 24% oraz poprawił ich jakość zwiększając zawartość skrobi o 0,9 pkt% i suchej masy o 0,8 pkt%. Chronił także ziemniaki przed skutkami upałów i suszy, co czyni go cennym narzędziem w coraz bardziej nieprzewidywalnych sezonach. Produkt ten najlepiej stosować zapobiegawczo, przed spodziewanymi stresami, ale wiadomo, że nie zawsze jest też okno pogodowe umożliwiające przeprowadzenie zabiegu. Biostymulator SuperFifty również wykazuje skuteczność, gdy jest zastosowany w celu regeneracji po przebytym przez rośliny stresie. To taki produkt, który powinien być zawsze pod ręką, w “apteczce” każdego plantatora. 

Wymagający rynek – jakość i przejrzystość kluczem do sukcesu 

Obowiązkowi rejestracji podlega każdy producent, który uprawia ziemniaki towarowe i wprowadza je do obrotu, niezależnie od areału produkcji. Na bulwach ziemniaków wprowadzanych do obrotu musi znajdować się oznakowanie zawierające numer producenta. Może mieć ono formę etykiety lub naklejki i musi być umieszczone w sposób trwały i widoczny na każdym opakowaniu jednostkowym (np. worek, skrzynka).  Od 2020 r. obowiązuje w Polsce wymóg oznaczania kraju pochodzenia ziemniaka w sprzedaży detalicznej. To z jednej strony zwiększa świadomość konsumencką, z drugiej – stawia przed producentami konkretne wymagania jakościowe.  

Największą barierą eksportową pozostaje bakterioza pierścieniowa (Clavibacter michiganensis subsp. sepedonicus)  mątwik ziemniaczany (Globodea rostochiensis) i agresywny (Globodera pallida). Są to organizmy kwarantannowe/ kwarantannowe regulowane, których wykrycie jest równoznaczne z blokadą eksportu całej partii. oraz objecie kwarantanną urzędową całego gospodarstwa. Za każdym razem dana parta przeznaczona na eksport musi być obowiązkowo poddawana badaniom pod kątem w/w organizmów.  To generuje czas i koszty.  Dlatego inwestycje w fitosanitarny stan gleby, zdrowe sadzeniaki, monitorowanie zdrowotności plantacji i wybór odpowiednich odmian mają dziś znaczenie nie tylko agrotechniczne, ale i ekonomiczne. 

Zaraza ziemniaka i rizoktonioza  to najczęstsze zagrożenia na polach. Rhizoctonia solani daje o sobie znać zwłaszcza w okresach długiej chłodnej wiosny. Zaraza ziemniaka co roku może redukować w znacznym stopniu plon. Walka z nią jest dużym wyzwaniem ze względu na szybką adaptację do zmian klimatycznych (nowe rasy patogena) oraz wytworzenie odporności na stosowane fungicydy.  

W magazynach, po dłuższym okresie przechowywania, szczególnie groźna jest bakterioza pierścieniowa ziemniaka (Clavibacter michiganensis subsp. sepedonicus, której wykrycie skutkuje ogromnymi stratami finansowymi z powodu utraty plonu i zakazu wprowadzenia ziemniaków do obrotu handlowego, nawet jako paszowych. 

Integrowana produkcja – podejście przyszłości 

W zrównoważonym modelu produkcji coraz większą rolę odgrywa:

• monitoring zagrożeń i gleby, 
• biologiczna ochrona i aktywacja życia glebowego, 
• oraz ograniczenie zużycia chemii bez obniżania jakości plonu. 

Produkty takie jak Belfrutto Complex, ZumbaPlant i UltraHumus18+ wspierają ten model – nie tylko poprawiając efektywność nawożenia, ale też wspierając naturalne procesy w glebie i roślinie. 

Jak działać w praktyce? 

• Choroby: stawiaj na odmiany odporne i ograniczaj presję patogenów biologicznie (np. ZumbaPlant) 
• Nawożenie: dbaj o równowagę NPK + mikroelementy, sięgaj po nawozy wspierające strukturę gleby (Belfrutto Complex). 
• Stres abiotyczny: reaguj zawczasu – biostymulatory jak SuperFifty zwiększają tolerancję upraw i pomagają poprawić kondycję po silnych stresach pogodowych.  
• Dolistne wspomaganie i budowanie plonu: uzupełniaj potas dolistnie (np. K-Maxxx56 w kilku zabiegach). 
• Jakość i rynek: zadbaj o strukturę plonu, zdrowotność i oznakowanie produktu. 

Warto sięgać po nowoczesne rozwiązania

Produkcja ziemniaka w Polsce stoi dziś przed szeregiem wyzwań – biologicznych, środowiskowych i rynkowych. Odpowiedzią rolnika jest kompleksowe podejście do systemu uprawy: od wyboru odmian i nawożenia, po wspieranie mikrobiologii gleby i reagowanie na stresy klimatyczne. Warto sięgać po nowoczesne rozwiązania i zaplanować technologię uprawy tak, aby poradzić sobie z wyzwaniami, jakie stawiają przed plantatorami zarówno nieprzewidywalne zjawiska pogodowe, jak i rosnące wymagania jakościowe.  

Stan plantacji ziemniaka w Suchej Woli