Sprzedaż nieruchomości rolnych cudzoziemcom

Do 1 maja 2016 r. wszyscy cudzoziemcy potrzebowali zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych w Polsce.

Po dwunastu latach, w dniu 1 maja 2016 r. Polsce skończył się tzw. okres przejściowy na nabywanie nieruchomości rolnych przez cudzoziemców. Od tego czasu obywatele Unii Europejskiej (UE) i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) mogą kupować nieruchomości rolne w Polsce na tych samych zasadach, co obywatele polscy.

Dlatego, żeby chronić polską ziemię rolną wprowadzono podstawowy warunek nabycia nieruchomości rolnych –  zgodnie z którym nabywcą nieruchomości rolnej bez ograniczeń, może być tylko rolnik indywidualny mieszkający przez co najmniej 5 lat w gminie, w której jest położona nieruchomość lub w gminie sąsiedniej.

Sprzedaż nieruchomości rolnych cudzoziemcom w latach 2010-2015

Dla oceny skali nabywania nieruchomości przez cudzoziemców miarodajne są wyłącznie dane dotyczące nieruchomości sprzedawanych za zezwoleniem MSWiA.

W latach 2010-2015 za zezwoleniem MSWiA sprzedano cudzoziemcom łącznie 4 949,27 ha:

• 2010 – 799,79 ha;
• 2011 – 1000,51 ha;
• 2012 – 1021,28 ha;
• 2013 – 660,90 ha;
• 2014 – 1020,74 ha;
• 2015 – 446,05 ha.

Natomiast w latach 2016-2022 za zezwoleniem MSWiA sprzedano cudzoziemcom (obywatelom spoza UE i EOG) łącznie 191,1 ha:

• 2016 – 64,78 ha;
• 2017 – 5 ha;
• 2018 – 14,19 ha;
• 2019 – 35,32 ha;
• 2020 – 21,68 ha;
• 2021 – 20,5 ha;
• 2022 – 29,63 ha.

Sprzedaż nieruchomości rolnych cudzoziemcom w latach 2008-2022

Wprowadzone w 2016 r. ograniczenia w sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa okazały się skuteczne, o czym świadczą następujące dane:

• W latach 2008-2015 z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa sprzedano cudzoziemcom aż 695,33 ha, z tego aż 262,84 ha to były nieruchomości rolne; średnia wielkość nieruchomości rolnej sprzedanej cudzoziemcowi to 14,60 ha;
• W latach 2016-2022 z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa sprzedano cudzoziemcom łącznie 380,21 ha, z tego nieruchomości rolne to zaledwie 48,98 ha, a średnia wielkość nieruchomości rolnej sprzedanej cudzoziemcowi wyniosła 1,53 ha.

Sprzedaż nieruchomości rolnych cudzoziemcom na rynku prywatnym

Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego spowodowała zwiększenie zakresu oddziaływania państwa na politykę kraju. Przepisy tej ustawy umożliwiają m.in. wykorzystanie gruntów rolnych pochodzących z  obrotu prywatnego. Dlatego też ustawodawca wyposażył KOWR w odpowiednie instrumenty umożliwiające realne oddziaływanie na rynku nieruchomości rolnych, w tym m.in. dotyczące możliwości korzystania w określonych sytuacjach z uprawnień ustawowych w zakresie przysługującego prawa pierwokupu oraz prawa nabycia nieruchomości rolnych.

Prawo pierwokupu

Prawo pierwokupu przysługuje KOWR-owi wówczas, gdy kupowana przez rolnika indywidualnego nieruchomość rolna nie jest położona w gminie, w której ma on miejsce zamieszkania (lub nie jest położona w gminie graniczącej z tą gminą), a także gdy w wyniku nabycia tej nieruchomości nie następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego.

Jeżeli natomiast rolnik indywidualny kupowałby nieruchomości rolne w oddalonych od swojego miejsca zamieszkania gminach – wówczas, co do zasady, KOWR-owi przysługiwać będzie prawo pierwokupu tych nieruchomości rolnych. W  uzasadnionych przypadkach KOWR działając na rzecz Skarbu Państwa wykonuje więc przysługujące prawo pierwokupu, nabywając tym samym daną nieruchomość rolną do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. KOWR od 2016 roku złożył 504 oświadczenia o skorzystaniu z pierwokupu w wyniku czego objął powierzchnię 8 458,6172 ha.   

Prawo nabycia

Analogicznie przedstawia się sytuacja odnośnie drugiego z ww. uprawnień (tj. prawa nabycia). Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa od 2016 roku złożył 47 oświadczeń o skorzystaniu z prawa nabycia gruntów o powierzchni 943,5459 ha.