Polityka i społeczeństwo
W maju 2014 r., w porównaniu z poprzednim miesiącem, ceny żywności i napojów bezalkoholowych obniżyły się o 0,4%, w tym żywności o 0,5%, przy spadku łącznych cen towarów i usług konsumpcyjnych o 0,1%. Najbardziej zmalały ceny warzyw (o 6,7%) i cukru (o 2,1%)- podaje Krystyna Świetlik i Paweł Wyrzykowski z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.
O spadku cen warzyw zadecydowała znacząca redukcja cen ogórków (o 34,0%), pomidorów (o 32,0%) i sałaty (o 21,0%). Nieco mniej niż w kwietniu br. konsumenci płacili za ryż (o 0,6%), ryby i owoce morza (o 0,2%) oraz artykuły mleczarskie (o 0,1%, w tym jogurty o 0,3%, a sery dojrzewające o 0,2%). Droższe niż w poprzednim miesiącu były natomiast owoce (o 2,0%, w tym cytrusowe o 6,7%), mąka (o 1,6%), margaryny (o 1,5%), oleje roślinne (o 0,6%) oraz mięso wieprzowe (o 0,9%), i wołowe (o 0,4%), przy stabilizacji cen drobiu.
Ceny makaronów, pieczywa i napojów bezalkoholowych wzrosły po 0,3%, a twarogów, jaj i masła po 0,2%. W maju 2014 r. ceny detaliczne żywności i napojów bezalkoholowych były o 0,8% niższe niż w analogicznym okresie przed rokiem. Cukier potaniał o 30,0%, warzywa o 8,6%, jaja o 7,0%, a tłuszcze wieprzowe o 4,3%. Ceny mięsa surowego obniżyły się o 1,7%, w tym drobiowego o 3,4%, przy spadku cen wołowiny o 0,7% i wieprzowiny o 0,3%. Nieco mniej niż przed rokiem konsumenci płacili za tłuszcze roślinne (o 1,0%) i owoce (o 0,8%, w tym za owoce cytrusowe o 7,7% mniej, a za banany o 6,0% więcej, przy podobnych cenach jabłek).
Ceny pozostałych grup żywności wykazywały tendencję wzrostową. Wydatnie zwiększyły się ceny masła (o 7,6%) i artykułów mleczarskich (o 5,8%, w tym mleka spożywczego pitnego i serów dojrzewających po 7,5%). Wzrost cen makaronów wyniósł 1,5%, a wędlin 1,3%. Nieznacznie wzrosły ceny ryb i owoców morza (0,2%) oraz pieczywa (o 0,1%). Obniżyły się ceny napojów bezalkoholowych (o 0,6%), w tym kawy o 2,9%, wód mineralnych o 0,9% i soków owocowych o 0,2%, przy wzroście cen herbaty o 1,2% i soków owocowo-warzywnych o 1,1%. Wzrost średniego poziomu cen żywności i napojów bezalkoholowych w okresie styczeń-maj 2014 r., w porównaniu z analogicznym okresem 2013 r. wyniósł 0,8%, w tym żywności 0,9% i był wyższy od stopy inflacji (0,5%).
Bardziej niż żywność podrożały napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe (o 3,7%), towary i usługi związane z użytkowaniem mieszkania i nośnikami energii (o 2,2%, przy czym ceny nośników energii obniżyły się o 0,2%), towarów i usług związanych z rekreacją i kulturą oraz usług w zakresie restauracji i hoteli (po 1,6%). Spadły ceny odzieży i obuwia (o 4,6%), towarów i usług związanych z edukacją (o 6,2%), łącznością (o 2,9%) oraz transportem (o 1,6%). Spośród artykułów żywnościowych najbardziej podrożały w tym okresie artykuły mleczarskie (o 5,9%, w tym mleko pitne i sery dojrzewające po 7,9%) i warzywa (o 4,2%, w tym ziemniaki o 38,7%). Wzrost średniego poziomu cen masła wyniósł 8,8%, a mleka pitnego i serów dojrzewających po ok. 8,5%.
Przeciętne ceny owoców podniosły się o 1,6%, wędlin i makaronów po 1,2%, a ryb i owoców morza o 0,8%. Obniżyły się natomiast ceny cukru (o 24,5%), jaj (o 10,1%), tłuszczów wieprzowych (o 4,0%), ryżu (o 2,7%), olejów roślinnych (o 1,7%), mięsa surowego (o 1,3%), mąki (o 1,1%), margaryn (o 0,5%) i pieczywa (o 0,2%). Niskiej dynamice cen żywności i napojów bezalkoholowych w okresie pięciu miesięcy br. towarzyszyła znacząca poprawa sytuacji dochodowej ludności. W maju br. przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw było nominalnie o 4,8% wyższe, a w okresie styczeń-maj br. o 4,3% wyższe niż w analogicznych okresach 2013 r.
Przeciętna miesięczna emerytura i renta z pozarolniczego systemu ubezpieczeń społecznych zwiększyła się odpowiednio o 3,9% i 4,1%. Wzrosła siła nabywcza płac i emerytur pracowniczych mierzona możliwością kupna większości artykułów żywnościowych, w tym zwłaszcza mięsa i przetworów mięsnych, jaj, pieczywa i produktów zbożowych, ryb, tłuszczów roślinnych i wieprzowych, owoców cytrusowych, cukru, dżemów, marmolad i wyrobów cukierniczych. Mniej za przeciętną płacę i emeryturę można było nabyć masła, produktów mleczarskich, niektórych warzyw i ziemniaków. Wzrost realnych dochodów ludności, pozytywne zjawiska na rynku pracy, wyhamowanie dynamiki wzrostu cen żywności i poprawa nastrojów konsumenckich wsparta rosnącym poczuciem stabilności finansowej przyczyniły się do ożywienia krajowego popytu na żywność.
W maju 2014 r. sprzedaż detaliczna żywności, napojów i wyrobów tytoniowych, w cenach stałych, zrealizowana przez przedsiębiorstwa handlowe i niehandlowe o liczbie pracujących powyżej 9 osób była o 2,8% większa niż w maju 2013 r., a w okresie styczeń-maj br. o 3,5% większa niż rok wcześniej. Można przypuszczać, że tendencja ta będzie kontynuowana. Spodziewany wzrost aktywności gospodarczej i wynagrodzeń oraz poprawiające się nastroje konsumentów powinny przełożyć się na wzrost konsumpcji. Przewidywane zwiększenie tegorocznej produkcji roślinnej i zwierzęcej w rolnictwie będzie czynnikiem hamującym tempo drożenia żywności w II półroczu br. Wiele wskazuje na to, że w 2014 r. nastąpi odwrócenie, obserwowanej w latach 2009-2013, spadkowej tendencji popytu na żywność.
Z badań budżetów gospodarstw domowych wynika, że w 2014 r. przeciętne miesięczne wydatki na żywność w przeliczeniu na 1 osobę w gospodarstwach domowych ogółem były realnie o 1,1% mniejsze niż w 2013 r. i o 4,0% mniejsze w porównaniu z 2008 rokiem. W I półroczu minionego roku, w porównaniu z I półroczem 2013 r., popyt gospodarstw domowych na żywność, mierzony realną wartością wydatków, obniżył się o 2,1%, a w II półroczu 2013 r. ukształtował się na poziomie zbliżonym do notowanego rok wcześniej.
Oszacowanie zmian w spożyciu ilościowym poszczególnych grup żywności jest utrudnione z uwagi na zmianę klasyfikacji produktów i nieporównywalność danych za 2013 r. z danymi za lata wcześniejsze. Wprowadzenie nowej klasyfikacji uniemożliwia identyfikację poziomu całkowitej konsumpcji artykułów mleczarskich oraz ryb i przetworów rybnych, bowiem spożycie części tych produktów jest ujmowane tylko wartościowo. IERiGŻ-PIB szacuje, że w 2013 r. w gospodarstwach domowych spadło spożycie wszystkich podstawowych grup żywności, z wyjątkiem ryb i przetworów rybnych oraz owoców i wyrobów cukierniczych.
Obniżyła się przeciętna miesięczna konsumpcja: pieczywa i produktów zbożowych o 1,5%; mięsa i przetworów mięsnych o 2,6%, w tym mięsa wieprzowego o 0,8% a drobiowego o 0,7%, przy stabilizacji spożycia wołowiny; mleka i przetworów mlecznych o 0,8%, w tym serów o 0,1%; jaj o 1,9%; tłuszczów jadalnych ogółem o 3,8%, w tym margaryn o 4,3%, olejów roślinnych o 2,2%, tłuszczów zwierzęcych wieprzowych o około 15,0%, przy stabilizacji spożycia masła; warzyw i przetworów warzywnych o 4,8%, w tym ziemniaków o 7,4%. W 2013 r. konsumpcja ryb i przetworów rybnych była taka sama, a owoców i przetworów owocowych o około 1,0% większa niż w roku poprzednim.
Nieznacznie, bo o 0,5% wzrosło całkowite spożycie cukru, dżemów, miodu, czekolady, wyrobów cukierniczych i lodów, przy czym spożycie cukru spadło o 0,8%, podczas gdy pozostałych artykułów wykazywało tendencję wzrostową. Według metodologii Eurostat-u w maju 2014 r. w UE-28 inflacja w ujęciu rocznym wyniosła 0,6%, w strefie euro 0,5%, a w Polsce 0,3%. Niższe niż przed rokiem ceny owoców i warzyw spowodowały, że ogólny poziom cen żywności i napojów bezalkoholowych w UE-28 był o 0,6% niższy niż w maju 2013 r. W Polsce w tym okresie żywność i napoje bezalkoholowe potaniały o 0,7%.
Ceny żywności i napojów bezalkoholowych najbardziej obniżyły się w Chorwacji (o 4,1%), Rumunii (o 3,2%), Grecji (3,1%), Portugalii (2,3%) i Bułgarii (2,1%). Największy ich wzrost odnotowano natomiast w Czechach (o 2,4%), Austrii (o 1,8%) i Luksemburgu (o 1,1%). Spadek cen dotyczył głównie warzyw (o 7,5%), owoców (o 4,4%), olejów i tłuszczów (o 1,3%), cukru i wyrobów cukierniczych (o 0,4%) oraz chleba i produktów zbożowych (o 0,3%). Zwyżkowały natomiast ceny mleka, serów i jaj (o 3,3%), ryb i owoców morza (o 1,2%) oraz mięsa (o 0,6%).
Według FAO w maju 2014 r., w porównaniu z poprzednim miesiącem, światowe ceny żywności obniżyły się o 1,2%, głównie za sprawą potanienia produktów mleczarskich (o 5,0%). Ceny produktów mleczarskich obniżyły się trzeci miesiąc z rzędu, co było związane ze wzrostem produkcji, w szczególności w Nowej Zelandii. Ceny olejów roślinnych spadły o 1,9%, o czym zadecydował wzrost produkcji olejów palmowych w Azji Południowo- -Wschodniej, duży przerób soi w Ameryce Południowej, prognozy obfitych zbiorów soi w sezonie 2014/15, a także spadek cen olejów rzepakowych związany z rekordowymi prognozami zbiorów rzepaku w UE.
Potaniały także artykuły zbożowe (o 1,2%). Wzrost natomiast ceny cukru (o 3,7%), może mieć związek ze spodziewanym deficytem produkcji w sezonie 2014/2015 i obawami o skutki wpływu prądu El Nino na pogodę. W niewielkim stopniu podrożały artykuły mięsne (o 0,2%). W maju 2014 r., przeciętny poziom światowych cen żywności był o 3,2% niższy niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Zadecydował o tym spadek cen artykułów zbożowych o 12,9% i mleczarskich o 5,7%. Wzrosły natomiast ceny artykułów mięsnych (o 5,1%), cukru (o 3,7%), oraz olejów roślinnych (o 0,5%). Były one jednak wyższe o 1% niż średnio w latach 2002-2004.
Źródło: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej