Uciążliwa zgorzel siewek kapusty

Objawy zgorzeli siewek występują na podliścieniowej części łodyg młodych roślin. Początkowo mają postać wodnistych zgrubień. Po pewnym rośliny szybko więdną, a następnie przewracają się i zamierają. Można jednak skutecznie temu zapobiegać np. zaprawiając nasiona.

W okresie produkcji rozsady występuje szereg problemów. Z wieloletnich obserwacji wynika, że dużą trudnością jest prawidłowa diagnoza zamierania siewek kapusty. Zwykle młode siewki są zahamowane we wzroście, na liścieniach i młodych liściach pojawiają się nekrozy i część siewek zamiera. Tego typu objawy są najczęściej zaliczane jako zgorzel siewek wywołane patogenami występującymi w glebie i atakującymi kiełkujące nasiona i młode siewki. Tymczasem w tym okresie często przyczyną tych uszkodzeń mogą być czynniki abiotyczne czyli niezwiązane z żadnymi agrofagami. Najczęściej popełnianym błędem jest nieprawidłowa dawka nawozów dostarczanych w formie dokarmiania oraz zbyt duża ilość wody, którą się podlewa siewki. Ważne przy tym jest napowietrzanie podłoża, w którym one rosną. Najczęściej do produkcji rozsady używa się wielodoniczek, co jest korzystne ze względu na prostotę produkcji rozsady, niskie koszty materiałów i zużywanego podłoża a także robocizny. W tym systemie produkcji można wykorzystać gotowe podłoża. Niestety stosunkowo mała pojemność poszczególnych komórek w wielodoniczkach wymaga nieustannego kontrolowania uwilgotnienia podłoża a bagatelizowanie częstej obserwacji jego stanu może wywoływać nieprawidłowy wzrost młodych roślinek. Często się zdarza iż ogrodnicy stosują zbyt dużą jednorazową dawkę wody do podlewania, co przy małej pojemności pojedynczej doniczki powoduje ograniczenie dostępności powietrza do systemu korzeniowego. Ponadto w produkcji rozsady w większości przypadków następuje sztuczne doświetlanie roślin, z nie zawsze prawidłowym odstępem lamp od siewek, co także staje się elementem uszkadzającym młode roślin. Oczywiście opisane wyżej przyczyny uszkodzeń siewek nie są regułą, ale jednym z powodów. O złym wpływie niekorzystnych czynników (zalanie podłoża w wielodoniczkach) można się przekonać przeprowadzając doświadczenie. Po zauważeniu, iż prawie wszystkie siewki kapusty w wielodoniczkach są zahamowane we wzroście, z nekrotycznymi plamkami i zniekształconymi liśćmi, kilka takich siewek można przesadzić do doniczki o średnicy 8 cm wypełnionej substratem torfowym o prawidłowej konsystencji. Po kilku dniach zauważonej poprawy w kondycji przesadzonych siewek można wysnuć wniosek, że prawdopodobnie w wielodoniczkach nastąpiło uszkodzenie siewek na wskutek popełnionego błędu pielęgnacyjnego (zalanie wodą, przenawożenie).

Objawy zgorzeli siewek kapusty
Typowe objawy choroby występują na podliścieniowej części łodyg siewek. Początkowo mają postać wodnistych zgrubień. Po pewnym czasie w tym miejscu łodyga przewęża się nitkowato i ciemnieje, co powoduje szybkie więdnięcie a następnie przewracanie się rośliny. W następstwie tego porażona siewka w krótkim czasie zamiera. Tego typu objawy to zgorzel powschodowa. Zgorzel przedwschodowa występuje w fazie kiełkowania nasion i najczęściej jedynym sygnałem jej pojawienia się jest brak wschodów siewek, ponieważ zainfekowane patogenami kiełkujące nasiona zamierają zanim pojawi się część nadziemna rośliny. Początkowo zgorzel obejmuje pojedyncze rośliny, a później przenosi się na sąsiednie, tworząc ogniska choroby, które w zależności od warunków środowiska rozszerzają się ze zmienną dynamiką. Powstają w ten sposób puste miejsca z resztkami obumarłych roślin. Zgorzel siewek powodowana jest przez organizmy grzybopodobne, grzyby czy bakterie pochodzące z gleby lub występujące na nasionach. Od zawsze stanowiły one problem. Patogeny występujące powszechnie w okresie produkcji rozsady, powodują zamieranie kiełków przed wschodami powodując zgorzel przedwschodową lub zamieranie siewek po wschodach, a więc zgorzel powschodową. Zdarzają się przypadki, że rośliny w starszym stadium rozwoju są także porażone, ale w większości przypadków nie zamierają, tylko część podliścieniowa staje się zdrewniała i lekko przewężona.

Warunki nasilenia zgorzeli siewek
Duże straty uzyskuje się na wskutek nasilenia zgorzeli siewek w warunkach, gdy proces kiełkowania nasion i rozwój siewek przebiega zbyt wolno, także wówczas, kiedy siewki są zbyt głęboko pikowane do wilgotnego oraz przelanego wodą podłoża. Ponadto zagrożenie zgorzelą siewek narasta w przypadku wysiewania nasion do zimnego i wilgotnego podłoża, szczególnie w zbyt dużym zagęszczeniu oraz kiedy produkcja rozsady odbywa się przy zbyt małej ilości światła.

Sprawca zgorzeli siewek i objawy choroby
Zgorzel siewek kapustnych powodowana jest przez różne organizmy grzybopodobne Phytium spp., Phytophthora czy grzybowe Fusarium spp., Rhizoctonia solani, Alternaria spp, Olpidium brassicae. Patogenty te mogą rozwijać się w zakażonej ziemi lub różnych podłożach i substratach ogrodniczych Sprawcy zgorzeli siewek, jak np. Alternaria spp. czy Fusarium spp. mogą być także przenoszone przez nasiona. Wymienione patogeny infekują także rośliny innych gatunków, w tym wiele roślin warzywnych i ozdobnych, dlatego też podłoże wykorzystywane do produkcji rozsady tych roślin może stanowić zagrożenie dla rozsady kapust z racji bytowania tam opisanych patogenów.

Profilaktyka i zwalczanie zgorzeli siewek
Powodzenie zabezpieczenia kiełkujących nasion i siewek przed patogenami powodującymi zgorzel siewek zależy od zastosowania kompleksowo wielu elementów prowadzących do profilaktycznego niedopuszczenia do infekcji. W tym celu należy przestrzegać następujących zasad:

• Wysiewać nasiona o bardzo dobrych parametrach, a więc wysokiej sile i energii kiełkowania, zdrowych, pochodzących z pewnych źródeł.


• Podłoże przeznaczone do produkcji rozsady powinno być wolne od patogenów, o odpowiednich właściwościach utrzymujących prawidłowe stosunki wodno-powietrzne, zasobne w składniki pokarmowe. W przypadku stwierdzenia, że podłoże jest skażone patogenami należy koniecznie je odkazić. Można tego dokonać poprzez parowanie podłoża stosując temperaturę 90-100^oC przez około godzinę lub odkażenie chemiczne stosując preparat Nemazin 97 XX. Sposób odkażania jest następujący: warstwę ziemi lub kompostu wysokości 20?25 cm należy rozłożyć na folii i po dokładnie wymieszaniu ze środkiem, należy usypać w pryzmy do wysokości 1 m i przykryć folią. Po 5?7 dni po zastosowaniu środka, gdy temperatura ziemi wynosi około 20^oC, można rozpocząć wietrzenie poprzez przekopywanie lub przemieszanie.


• Powinna być zapewniona dostateczna ilość światła przy produkcji rozsady. Rośliny niedoświetlone są osłabione, przez co bardziej wrażliwe na infekcję przez patogeny powodujące zgorzel siewek.

Radykalnym sposobem zapobiegania zgorzeli siewek jest zaprawianie nasion. W latach ubiegłych do zaprawiania nasion kapust brakowało skutecznych zapraw grzybobójczych. W ostatnich latach zarejestrowano fungicyd Zaprawa Nasienna T 75 DS/WS. Zaprawa ta zawiera substancję efektywną tiuram, który jest uniwersalnym składnikiem grzybobójczym w stosunku do wielu gatunków patogenów, a więc skuteczność tej zaprawy jest wystarczająca. Zabieg zaprawiania nasion wykonuje się na sucho w zaprawiarkach. Zaprawianie polega na wsypaniu odważonej ilość nasion do zaprawiarki a następnie wsypuje się odważoną ilość zaprawy. Czas zaprawiania określa się na około 5-10 minut aż do uzyskania jednolitego zabarwienia nasion.