Uważajcie na nicienie! Stanowią ogromne zagrożenie dla cebuli i czosnku

Największe zagrożenie dla upraw cebuli i czosnku stanowi Niszczyk zjadliwy (Ditylenchus dipsaci). Gatunek ten jest polifagiem. Co to oznacza? Otóż to, że żeruje na ponad 450 gatunkach roślin. Zarówno uprawnych, jak i dziko żyjących, w tym na wielu gatunkach chwastów. Nicień ten rozwija się i żeruje wewnątrz tkanek miękiszowych cebul, kłączy oraz liści. Larwy niszczyka wprost z gleby wnikają do części podziemnych roślin i wiązkami przewodzącymi przemieszczają się ku górnym częściom rośliny, opanowując również organy generatywne. W miarę niszczenia tkanek nicienie przenoszą się do nowych, zdrowych części rośliny. Warto pamiętać, że występowanie tego gatunku na warzywach cebulowych silnie sprzyja infekcji cebul i główek czosnku przez różne patogeny powodujące gnicie. Objawy porażenia tymi chorobami często uwidaczniają się dopiero w przechowalni i mogą być przyczyną dużych strat, istotnych z punktu widzenia ekonomicznego.

Objawy występowania niszczyka na cebuli i czosnku

Po jakich objawach można wnioskować, że niszczyk występuje na plantacji? Oznaki są różne w poszczególnych fazach rozwoju roślin. Porażone siewki cebuli są jasnozielone, mają poskręcane liście. Silnie porażone przez nicienie mogą zamierać, na starszych roślinach pojawiają się zgrubiałe podstawy szczypioru i poskręcane liście. Cebule porażone później, w lipcu/sierpniu są zniekształcone i miękkie, mają skróconą szyjkę, spękaną piętkę, a na skutek wtórnego porażenia przez choroby gniją i zamierają. Wyciągnięte z ziemi cebule pozbawione są korzeni. Z silnym porażeniem roślin cebuli mamy zwykle do czynienia, gdy pomiędzy siewami a fazą drugiego liścia jest deszczowa pogoda. Przy słabym porażeniu roślin, objawy występujące na polu możemy przeoczyć, a zauważyć je dopiero w przechowalni, gdy cebule zaczynają gnić. W ciepłych i wilgotnych przechowalniach rozwój nicieni przebiega dalej w magazynowanych cebulach. Stają się one miękkie, o mączystym wnętrzu i łatwo ulegają infekcjom przez chorobotwórcze grzyby i bakterie, a na skutek tych mieszanych infekcji zwykle gniją. Istotny – np. w ustalaniu zmianowania – jest fakt, że rasa porażająca cebulę może także pasożytować na fasoli, soi, grochu, pomidorach, życie, ziemniakach, burakach, marchwi oraz selerze.

Nicienie z gleby wnikają przez piętkę do innych części rośliny. Wraz ze wzrostem rośliny oraz postępującym rozkładem uszkodzonych tkanek nicienie przemieszczają się do zdrowych jej części, w tym także do liści i pędów nasiennych. Zasiedlone przez niszczyka rośliny są zahamowane we wzroście, ich liście żółkną i zasychają, ale nie ulegają tak deformacji i wybrzuszeniom. Objawy występowania niszczyka można łatwo pomylić z objawami niedoborów składników pokarmowych, głównie potasu. Silnie uszkodzona główka pęka – poczynając od piętki, system korzeniowy zanika, a ząbki rozpadają się jeszcze w glebie. Przy małej liczebności nicieni objawy żerowania są widoczne dopiero w trakcie przechowywania czosnku, w postaci „próchnienia” główek. Przy dużym porażeniu rośliny zamierają, nie wydając żadnego plonu.

Rozwój szkodnika

Osobniki dorosłe mają wrzecionowaty kształt i osiągają długość 1–1,3 mm. Larwy ostatniego (czwartego) stadium rozwojowego zimują w glebie, w resztkach roślinnych, w materiale siewnym (cebula, bób, bobik), dymce, ząbkach czosnku. Rozwój niszczyka rozpoczyna się w temperaturze 4°C, stąd potencjalna możliwość występowania na czosnku i cebuli ozimej, optymalnie przebiega w temperaturze 13–18°C, a hamuje go wysoka temperatura (powyżej 35°C). W optymalnych warunkach rozwój jednego pokolenia trwa 17–23 dni, więc w ciągu roku niszczyk ma kilka pokoleń. Samica może złożyć 200–500 jaj. Larwy ostatniego stadium rozwojowego są przystosowane do przetrwania w niekorzystnych warunkach, a okres życia utajonego może trwać nawet 20 lat. Tak nawet 20 lat.

Zwalczanie
Ochrona plantacji czosnku i cebuli przed niszczyniem zwykle sprawia wiele trudności. Zwalczanie szkodnika powinno być działaniem kompleksowym, łączącym wiele metod prewencyjnych (ocena nematologiczna gleby i materiału nasadzeniowego: ząbków czosnku i dymki) i ograniczania populacji szkodnika w glebie.

Podstawowe zabiegi ograniczające występowanie niszczyka zjadliwego:

• wykorzystanie wolnego od szkodnika materiału siewnego i sadzeniowego;
• przestrzeganie zasad odpowiedniego zmianowania na polu zasiedlonym przez ten gatunek:

- rezygnacja z uprawy roślin żywicielskich (w tym: czosnku, cebuli, pora, selera, pietruszki, grochu i pasternaku) przez minimum cztery lata – odnosi się do lokalizacji zasiedlonych przez ten gatunek; należy też pamiętać, że niektóre rasy zasiedlające np. czosnek mogą przetrwać w uprawie ziemniaka, żyta, owsa, szpinaku i buraków;

- uprawa warzyw dyniowatych i kapustnych, a także pomidora, sałaty, kukurydzy i pszenicy na polach, gdzie stwierdzono występowanie niszczyka zjadliwego;

- usuwanie chwastów, bezwzględnie tych, które są roślinami żywicielskimi dla niszczyka zjadliwego (np. gwiazdnica pospolita);

• usuwanie i niszczenie resztek roślinnych na polu zasiedlonym przez niszczyka zjadliwego;
• dokładne czyszczenie z gleby narzędzi i maszyn używanych w gospodarstwie;
• osuszanie pól zbyt wilgotnych;
• racjonalne nawożenie roślin, szczególnie azotem i potasem;
• w ramach walki biologicznej stosowanie preparatów bazujących na pożytecznych mikroorganizmach – bakteriach, promieniowcach, grzybach saprofitycznych.

Od czterech sezonów dostępny jest na naszym rynku biopreparat ograniczający szkodliwość nicieni - BACTIM RECEPTOR. BACTIM RECEPTOR zawiera zestaw grzybów mikoryzowych, grzybów saprofitycznych oraz promieniowców.

BACTIM RECEPTOR dostępny jest na rynku w dwóch formulacjach proszkowej przeznaczonej do podlewania roślin, fertygacji i opryskiwania gleby przy użyciu konwencjonalnych opryskiwaczy oraz w formulacji GR stosowanej przy użyciu aplikatorów do mikrogranulatów. Obie formulacje są szczególnie polecane na stanowiskach zagrożonych przez nicienie w tym w uprawie cebuli wiosenne, cebuli ozimej i czosnku.

W przypadku cebuli ozimej proponujemy:

• zaprawić nasiona biopreparatem BACTIM STARTER (50 g/na ilość nasion wysiewanych na 1 ha);
• przed siewem cebuli wykonać zabieg opryskiwania gleby biopreparatem BACTIM RECEPTOR (2 kg/ha), preparat należy płytko wymieszać z glebą, przy użyciu agregatu;
• zastosować jeszcze 2-krotnie biopreparat BACTIM RECEPTOR (w dawce 2 kg/ha);

• pierwszy raz po ruszeniu wegetacji wiosennej, gdy gleba nagrzeje się do 10-12°C
• drugi raz 30 dni później. Zabiegi wiosenne powinniśmy wykonywać przed spodziewanym deszczem lub po opryskiwaniu pole należy deszczować, aby preparat przemieścił się w pobliże systemu korzeniowego roślin.

Uprawa cebuli ozimej z zastosowaniem BACTIM STARTER I BACTIM RECEPTOR. Zdjęcia wykonano 28.11.16 r.; okolice Kazimierzy Wielkiej, woj. świętokrzyskie.

Uprawa cebuli ozimej z zastosowaniem BACTIM STARTER I BACTIM RECEPTOR. Zdjęcia wykonano 11.04.17 roku – to samo miejsce - okolice Kazimierzy Wielkiej, woj. świętokrzyskie.

W przypadku czosnku sadzonego jesienią proponujemy:

• przed sadzeniem ząbków proponujemy wykonać zabieg opryskiwania gleby biopreparatem BACTIM RECEPTOR (2 kg/ha), preparat należy płytko wymieszać z glebą, przy użyciu agregatu.
• zastosować jeszcze 2-krotnie biopreparat BACTIM RECEPTOR (w dawce 2 kg/ha),
  • pierwszy raz po ruszeniu wegetacji wiosennej, gdy gleba nagrzeje się do 10-12°C
  • drugi raz 30 dni później. Zabiegi wiosenne powinniśmy wykonywać przed spodziewanym deszczem lub po opryskiwaniu pole należy deszczować, aby preparat przemieścił się w pobliże systemu korzeniowego roślin.

Uprawa czosnku, fragment pola, gdzie nie stosowano BACTIM RECEPTOR - kontrola.

Uprawa czosnku, fragment pola, gdzie stosowano BACTIM RECEPTOR – aplikacje po 2 kg/ha, jesienią i dwa razy wiosną.