Ochrona
Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci) jest szkodnikiem kojarzonym głównie z uprawą warzyw cebulowych tj. cebula, czosnek oraz por, ale chętnie żeruje on także na kapuście głowiastej. Obecny sezon wegetacyjny sprzyjał rozwojowi tego szkodnika. Plagę wciornastka obserwowano na wielu plantacjach warzyw nie tylko cebulowych czy kapustnych, ale także w uprawie pomidorów i ogórków. Walka ze szkodnikiem ze względu na jego liczebność i różne stadia rozwojowe była bardzo trudna. Sytuacja stała się dramatyczna ze względu na panującą wysoka temperaturę powietrza i suszę, gdyż są to idealne warunki do wręcz epidemicznego rozwoju wciornastka. Według doniesień wielu plantatorów wysokie temperatury w znacznym stopniu przyczyniły się również do ograniczenia skuteczności niektórych środków chemicznych.
Największe szkody wciornastek wyrządza na średnio wczesnych oraz późnych odmianach kapusty głowiastej. Stadiami żerującymi są osobniki dorosłe, nimfy oraz larwy, które początkowo atakują liście zewnętrzne następnie kierują się do wewnątrz główki, nawet do 20 liścia. Do głównych objawów żerowania należy zaliczyć liczne, różnej wielkości oraz kształtu jasno beżowe plamy na liściach zewnętrznych oraz drobne jasne brodawki na liściach wewnętrznych. Szkody w postaci plam oraz brodawek znacznie ograniczają zarówno jakość handlową plonu jak i sam plon. Aby główki kapusty dobrze się przechowały w trakcie zbioru należy porażone liście dokładnie usunąć, co w przypadku dużych uszkodzeń ma spory wpływ na czas trwania zbioru, który znacznie się wydłuża, w związku z czym jego koszty wzrastają.
Z biologii wciornastków
Wciornastki zimują w stadium owada dorosłego, w ziemi na głębokości do 10 cm, chętnie ukrywają się także na plantacjach zimujących pora czy cebuli, w wyschniętych resztkach roślin, na miedzach, w rowach melioracyjnych oraz na plantacjach roślin wieloletnich. Wczesną wiosną żerują oraz rozmnażają się na roślinach dziko rosnących w miejscu zimowania. Następnie przechodzą na uprawy, gdzie pozostają do późnej jesieni. W ciągu roku wciornastek ma średnio od 4 do 6 pokoleń. Rozwój jednego pokolenia trawa od 18 do 30 dni. Larwy po okresie żerowania schodzą do ziemi, po 7-14 dniach pojawiają się osobniki dorosłe, które dają początek nowemu pokoleniu.
Osobniki dorosłe są niewielkich rozmiarów owadami z rzędu przylżeńców, długości 0,8-1,2 mm, barwy jasnożółtej bądź brunatnej, posiadają dwie pary skrzydeł. Samice mogą mieć różne zabarwienie od jasnożółtego do szarobrązowego. Larwy jasnożółte, nimfy żółtawe wielkością i kształtem przypominające osobnika dorosłego z widocznymi zaczątkami skrzydeł.
Zwalczanie
Wciornastki są owadami polifagicznymi mogą zasiedlać ponad 300 gatunków roślin uprawnych oraz dziko rosnących. Wobec tego zanim przystąpi się do ochrony chemicznej należy zwrócić także uwagę na wiele czynników, z których głównym jest lokalizacja plantacji. Kapusty głowiastej nie należy uprawiać w pobliżu plantacji cebuli, czosnku, pora czy ogórka. Ważną kwestią jest również dobrze przeprowadzona ochrona herbicydowa, ponieważ źle zwalczone chwasty są idealnym siedliskiem dla wciornastków. Pierwsze naloty rozpoczynają się już na początku maja, od tego czasu należy systematycznie lustrować plantację średnio co 7 dni, jeśli wystąpią warunki odpowiednie dla rozwoju wciornastka (sucha i upalna pogoda) zaleca się lustrację co 3 dni. Za próg szkodliwości przyjmuje się od 6 do 10 wciornastków na lustrowanych roślinac. Warto pamiętać, żei jest to sygnał do rozpoczęcia ochrony chemicznej. Kluczem do sukcesu jest znajomość mechanizmu działania preparatu oraz substancji aktywnej. Pestycydy należy dobierać tak, aby stosować przemiennie preparaty z różnych grup chemicznych, co nie pozwala wciornastkom na uzyskanie odporności. Do wyboru w produkcji kapusty są preparaty: SpinTor 240 SC (0,3-0,4 l/ha), Dursban Delta 200 CS (2 l/ha), Mospilam 20 SP (0,2 kg/ha), Karate 2,5 WG (0,24 kg/ha), Karate Zeon 050 CS (0,12 l/ha). Zabiegi należy wykonywać w godzinach wieczornych w odpowiednim zakresie temperatur. Dodatkowo w programie ochrony roślin warzywnych można znaleźć dwa preparaty działające mechanicznie oraz fizycznie Emulpar 940 EC oraz SilTac EC, należy jednak zwrócić uwagę, iż nie zwalczają one szkodników, a jedynie ograniczają mobilność larw.
Małgorzata Srebro