Zwalczanie chwastów w uprawie cebuli

Uprawa cebuli bez skutecznych sposobów ograniczania zachwaszczenia jest niemożliwa, nawet w najlepszych warunkach agrotechnicznych. Strata plonu cebuli uprawianej z siewu powodowana obecnością chwastów w początkowym okresie jej wzrostu - do fazy dwóch liści, może wynosić ponad 45%.

Uprawa cebuli bez skutecznych sposobów ograniczania zachwaszczenia jest niemożliwa, nawet w najlepszych warunkach agrotechnicznych. Strata plonu cebuli uprawianej z siewu powodowana obecnością chwastów w początkowym okresie jej wzrostu - do fazy dwóch liści, może wynosić ponad 45%, co stanowi około 3% obniżenia potencjalnego plonu w przeliczeniu na 1 dzień. Zachwaszczenie występujące w drugiej połowie wegetacji, gdy cebula ma co najmniej 5-6 liści właściwych - aż do zbioru, ma mniejsze znaczenie. Jednak należy starać się utrzymywać plantację wolną od chwastów przez cały okres jej wegetacji. Bez stosowania herbicydów, np. w uprawach ekologicznych, trzeba w sezonie wegetacyjnym 5-7 razy ręcznie pielić rzędy i wykonać 4-6 uprawek mechanicznych w międzyrzędziach. W integrowanej ochronie cebuli przed chwastami konieczne jest stosownie programów obejmujących właściwy dobór herbicydów i ich dawek w zależności od stanu i stopnia zachwaszczenia oraz warunków środowiska, używanie mieszanin różnych herbicydów, wykonywanie zabiegów metodą dawek dzielonych i uzupełniająco mechanicznego i ręcznego pielenia. System zbiegów chemicznych powinien być dostosowany do faz rozwojowych cebuli i chwastów oraz zapewniać utrzymanie plantacji wolnej od chwastów możliwie przez jak najdłuższy okres. Trzeba przy tym wykorzystywać różne środki przed wschodami i po wschodach cebuli, gdyż żaden z obecnie zalecanych herbicydów użyty jednorazowo nie zabezpiecza jej przed chwastami przez cały sezon wegetacyjny. W zależności od warunków, występujących gatunków chwastów oraz ich faz wzrostu i dynamiki pojawiania się trzeba zastosować przemiennie kilka różnych środków.

Zgodnie z aktualnie obowiązującym w Polsce rejestrem środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu zezwoleniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi obowiązującym w końcu roku 2011 substancjami aktywnymi, którymi można zwalczać jednoroczne chwasty w cebuli z siewu, są pendimetalina (np. w formie środków Pendigan 330 EC, Stomp 330 EC) zalecana po siewie i po wschodach, oksyfluorofen (np. Galigan 240 EC) - przeznaczony do zabiegów powschodowych. Pendimetalinę użytą bezpośrednio po siewie nasion prawie w każdych warunkach dobrze jest, na 2-3 dni przed wschodami cebuli, uzupełnić zabiegiem wykonanym jednym z zalecanych glifosatów (np. Huragan 360 SL, Roundup 360 SL). Niektóre wieloletnie chwasty dwuliścienne (np.ostrożeń polny) zwalcza chlopyralid (np. Cliophar 300 SL, Lontrel 300 SL) zastosowany po wschodach cebuli i chwastów. Poważnym zagrożeniem są chwasty jednoliścienne, zwłaszcza chwastnica jednostronna i perz. Do ich zwalczania zalecane są po wschodach cebuli tzw. graminicydy, między innym Agil 100 EC, Leopard 05 EC lub Leopard Extra 05 EC. Asortyment herbicydów dopuszczonych u nas szczególnie po wschodach cebuli, jest niestety mniejszy niż w innych państwach Unii Europejskiej leżących w tej strefie rejestracyjnej, co Polska. Wynika z tego, że polscy producenci mają mniejszy wybór środków niż w innych państwach UE. Są więc w gorszej sytuacji w porównaniu z plantatorami z innych krajów, gdzie można zalecać herbicydy zawierające między innymi takie substancje aktywne jak: bromoksynil, pirydat, prosulfurokarb, chlorydazon, fluroksypyr. Bromoksynil oczekuje na rejestrację w Polsce - jest to bardzo stara substancja aktywna używana w cebuli w większości krajów od wielu lat.

W dniu 30 marca 2012 r. asortyment środków zarejestrowanych w Polsce do odchwaszczania cebuli wzbogacił się o nowy bardzo cenny preparat - Lentagran 45 WP, który zawiera pirydat należący do grupy pirydazyn fenolowych. Środek przeznaczony jest do stosowania wcześnie po wschodach chwastów, począwszy od fazy liścieni, ale najskuteczniej zwalcza chwasty dwuliścienne w fazie 2-4 liści (BBCH 12-14). Ogranicza też wzrost chwastów większych (BBCH 15-17), zwłaszcza gatunków bardzo wrażliwych (np. komosa biała, żółtlica drobnokwiatowa) w warunkach sprzyjających działaniu środka (wilgotna i ciepła pogoda). Lentagran 45 WP jest podstawowym herbicydem zalecanym w cebuli we wszystkich krajach Unii Europejskiej. W polskiej etykiecie herbicydu Lentagran 45 WP przyjęto zapis, iż należy go stosować od fazy 3 liści cebuli (od BBCH 13), przy czym zalecana dawka jednorazowa mieści się w zakresie 1,5-1,66 kg/ha, i nie może przekraczać 1,66 kg/ha. Opryskiwać należy, gdy rośliny cebuli nie są wilgotne, nie wcześniej niż po 48 godzinach od deszczu lub nawadniania, w temperaturze poniżej 20 - 25?C, najlepiej po południu. W badaniach prowadzonych w Polsce stwierdzono, że zalecaną maksymalną dawkę można podzielić na dwie po 0,75 kg/ha, wykonując pierwszy zabieg w fazie 1,5 liścia (gdy cebula ma wykształcony 1. liść właściwy, a  2. liść osiągnie połowę wysokości pierwszego (BBCH 11-12) i drugi zabieg w fazie 3 liści (BBCH 13). Można też stosować 3.zabiegi po 0,5 kg/ha w odstępach około 7 dni: pierwszy w fazie 1-2 liści (BBCH 11-12), drugi w fazie 2-3 liści (BBCH 12-13), trzeci w fazie 4-6 liści cebuli (BBCH 14-16).

Na plantacjach cebuli uprawianej z dymki

Cebula z dymki jest mniej wrażliwa na zachwaszczenie niż z siewu. Z posadzonych cebulek szybko wyrastają liście, stąd łatwiej i wcześniej można wykonać mechaniczne uprawki międzyrzędowe. Jest też bardziej wytrzymała od cebuli z siewu na uszkodzenia systemu korzeniowego i części nadziemnych podczas zabiegów mechanicznych w międzyrzędziach. Najgroźniejsze są chwasty występujące między 4. a 6. tygodniem po posadzeniu cebulek. Jeżeli nie stosuje się herbicydów, pierwsze odchwaszczanie należy wykonać po pojawieniu się chwastów, nie później niż po około 14 dniach od sadzenia. Opóźnienie odchwaszczania o 30-40 dni może obniżyć plon nawet o ponad 30%. Wprawdzie ochrona przed chwastami cebuli z dymki jest łatwiejsza niż cebuli z siewu, to zabieg chwastobójczy odpowiednim herbicydem może być uzasadniony. Obecnie liczba substancji aktywnych, które można wykorzystywać przy tym sposobie uprawy jest ograniczona do oksyfluorofenu i pendimetaliny. Oksyfluorofen w formie preparatu Goal 480 SC zaleca się stosować w terminie do 5 dni po sadzeniu. W etykiecie-instrukcji stosowania środka Galigan 240 EC, który zawiera też oksyfluorofen cebula z dymki nie jest wymieniona. Do 5 dni po sadzeniu oraz po wschodach przy roślinach cebuli 5-10 cm wysokości, chwasty można też zwalczać pendimetaliną (np. w formie środków Pendigan 330 EC, Stomp 330 EC).

Prof. dr hab. Adam Dobrzański

Skierniewice