Aktualności
Niektórzy producenci kapusty uprawianej pod okrywą z agrowłókniny w ostatnim czasie mogli na roślinach dostrzec niepokojące zmiany na liściach - m.in. przebarwienia, małe, korkowate i podobne do pęcherzy nabrzmienia. Uspokajamy, nie jest to choroba, ale zaburzenie fizjologiczne - w produkcji roślin ozdobnych określane jako edema (korkowatość liści). Różnica temperatury po zdjęciu okryw mogła spowodować, przemijacie, zaburzenia w prawidłowym rozwoju roślin, w tym kapust.
Poniżej zdjęcia z objawami zaburzenia fizjologicznego w uprawie wczesnej kapusty, jakie wystąpiły w Kotuszowie, województwo świętokrzyskie na wczesnej kapuście głowiastej białej (odmiana Constable F1). Rozsada posadzona była 25 marca, następnie rośliny okryto agrowłókniną P 19 g/m2. 16 kwietnia odkryto rośliny spod agrowłókniny w celu odchwaszczenia mechanicznego, wykonano opryskiwanie roślin fungicydem oraz nawozem dolistnym Agroleaf Power Total i Tytanitem; po tych zabiegach ponownie nałożono agrowłókninę. Na początku maja (4 maj) także zdjęto okrywę w celu wykonania odchwaszczenia mechanicznego, opryskiwania fungicydem a także insektycydem (na śmietkę, ponieważ jedną włókninę uszkodziły sarny, co mogło ułatwić motylom złożenie jaj) i nawozem dolistnym (zastosowano wapnovit). 14 maj ze względu na deszcze i wysoką temperaturę wykonano zabieg na choroby i zdjęto agrowłókninę. 25 maja wykonano kolejne opryskiwanie m.in. dokarmianie dolistne wapnovitem i siarczanem magnezu.
Korkowatość liści to powszechne zaburzenie fizjologiczne występujące na wielu roślinach ozdobnych uprawianych pod osłonami, ale także na roślinach warzywnych. Chociaż w większości przypadków nie powoduje obniżenia zdrowotności i rzadko prowadzi do zamierania to jednak w wyniku jej działania następuje wyraźna utrata walorów jakościowych produkowanych roślin.
W największym uproszczeniu edema występuje zawsze wtedy, kiedy korzenie absorbują wodę zdecydowanie szybciej niż możliwe jest jej transportowanie w roślinie i wyparowywanie przez liście. Najczęściej takie warunki występują, kiedy ciepłe podłoże jest nadmiernie przelane, natomiast transpiracja zostaje ograniczona przez wysoką wilgotność powietrza, niskie temperatury i brak dostatecznej ilości światła. W takiej sytuacji ciśnienie wody powoduje powiększanie się komórek miękiszowych i komórek przyległych.
Rozrastające się komórki zatykają szparki oddechowe, przez które roślina wyparowuje nadmierne ilości wody. Powiększające się komórki zaczynają się dzielić, ale pod wpływem kambium korkotwórczego różnicują się w wydłużone komórki korkowe. Wraz z ich rozwojem następuje rozerwanie skórki, co w rezultacie objawia się powstawaniem charakterystycznych, małych, korkowatych i podobnych do pęcherzy nabrzmień. Edema może być mylona z objawami wielu chorób grzybowych.
Zaburzenia w gospodarce wodnej to najczęstsza przyczyną występowania edemy. Jej objawy, choć zdecydowanie rzadziej, mogą się jednak pojawić pod wpływem innych czynników. Do tych najczęstszych należą opryskiwanie roślin niektórymi związkami chemicznymi np. olejowymi formulacjami fungicydów miedziowych z dodatkiem węglanu potasu oraz silne uszkodzenia spowodowane żerowaniem szkodników o kłującym aparacie gębowym. Objawy występowania edemy mogą się różnić w zależności od rośliny na jakiej występują. W początkowym etapie wybrzuszenia mają charakter wodnisty i dopiero z czasem formują wyraźną korkowatą teksturę. Wtedy najczęściej przybierają kolor rdzawy, brązowy bądź brunatny. Z reguły zaburzenia pojawiają się na dolnej stronie liści, choć czasami można je zaobserwować na głównych nerwach i ogonkach liściowych. Pęcherzykowate nabrzmienia najczęściej są rozrzucone po powierzchni tkanek, chociaż czasami mogą łączyć się w większe powierzchnie. W takich sytuacjach liście ulegają silnym deformacjom. W konsekwencji żółkną.
Unikanie powstawania edemy jest możliwe prawie wyłącznie przez właściwą regulację gospodarki wodnej oraz zapewnienie odpowiednich warunków do prawidłowego wzrostu roślin. Do najważniejszych czynników zapobiegających jej powstawaniu należy zaliczyć:
-Unikanie nadmiernego podlewania podczas chłodnej pogody oraz w przypadku dużej wilgotności powietrza.
-Ograniczanie wilgotności powietrza poprzez właściwą wentylację obiektów i jednocześnie utrzymywanie właściwej temperatury.
-Ograniczanie nadmiernej intensywności światła (zdejmowanie okryw z roślin w dzień pochmurny).
-Unikanie nadmiernego nawożenia azotowego szczególnie w okresie wczesnowiosennym, kiedy jest chłodno i rośliną rosną wolniej.
Dr inż. Janusz Mazurek
Zdjęcia: Małgorzata Graca