Przechowywanie selera

Kartki w kalendarzu nieubłaganie wskazują na konieczność zbioru selera korzeniowego przeznaczonego do przechowywania. Warzywo to jest bardzo wrażliwe na przymrozki (uszkodzenie ogranicza zdolność przechowalniczą), dlatego warto jak najszybciej wykopać korzenie. Do chłodni należy kierować tylko zdrowe selery, gdyż przechowalnia to nie szpital.

Wyprodukowanie wysokiego plonu selera o bardzo dobrej jakości korzeni jest uzależnione od wielu czynników, tj. odpowiednie przygotowanie pola, termin sadzenia rozsady, nawożenie, nawadnianie, ochrona chemiczna oraz sposób i termin zbioru. Uzyskanie satysfakcjonującego plonu jest zaledwie połową sukcesu w produkcji korzeni do przechowywani a następnie sprzedaży na rynek warzyw świeżych, gdyż jedną z najważniejszych kwestii jest jego odpowiednie magazynowanie towaru. Nie od dziś wiadomo, że obniżenie jakości korzeni selera następuje już po zbiorze na skutek zachodzących procesów życiowych oraz utraty wody. Decydując się na długotrwałe przechowywanie należy zrobić wszystko co jest możliwe, aby korzenie które trafią do chłodni były zdrowe, nieuszkodzone, a także dobrej jakości. Wielu specjalistów od przechowywania zaznacza, że "chłodnia to nie szpital" i zalecają aby do komór kierować tylko najzdrowsze korzenie. Jest to fundament ograniczenia rozwoju chorób przechowalniczych w komorach, a wyprodukowany towar będzie można sprzedawać aż do późnej wiosny w korzystnej cenie.

Seler gotowy do zbioru

Głownie czynniki wpływające na trwałość przechowalniczą selera korzeniowego:

1) Odmiana

Czas przechowywania warzyw jest ściśle uzależniony od ich cech odmianowych. Jak wiadomo wczesne odmiany selera korzeniowego nie nadają się do przechowywania. Planując kolejne nasadzenia warto przy wyborze odmiany zwrócić szczególną uwagę na trwałość przechowalniczą, która powinna być jak najdłuższa, co pozwoli na sprzedaż korzeni przez długi czas. Warto również przed zakupem rozsady sprawdzić oferty wiodących producentów warzyw i zweryfikować, którzy w swojej ofercie posiadają odmiany odporne na niektóre z chorób grzybowych.

2) Nawożenie

Nawożenie selera korzeniowego powinno być wykonane zgodnie z zaleceniami nawozowymi oraz wymaganiami pokarmowymi. Warto w tym celu przed planowaną uprawą wykonać próby glebowe, które pozwolą na ustalenie odpowiednich dawek nawozów. Ważnym aspektem jest rozłożenie nawożenia mineralnego w czasie gdyż zbyt późne i wysokie dawki azotu mogą znacznie pogorszyć trwałość przechowalniczą korzeni selera.

3) Nawadnianie

Brak systemu nawadniania szczególnie w lata suche może mieć ujemy wpływ na jakość korzeni oraz na ich trwałość przechowalniczą. Obfite opady deszczu poprzedzone przedłużającą się suszą mogą powodować podłużne pękanie korzeni selera. Natomiast, gdy susza wystąpi w okresie przedzbiorczym, turgor korzeni ulega znacznemu obniżeniu ? stają się one miękkie, a skórka jest narażona na uszkodzenia mechaniczne podczas zbioru. Okres przechowywania popękanych korzeni oraz tych o niskim turgorze jest znacznie krótszy ze względy na ich większą wrażliwość na choroby przechowalnicze.

4) Ochrona chemiczna

Korzenie selera, które trafią do chłodni powinny charakteryzować się wysoką zdrowotnością oraz brakiem uszkodzeń, aby spełnić ten warunek należy w trakcie całego sezonu wegetacyjnego prowadzić odpowiednią ochronę chemiczna zarówno przed szkodnikami, jak i chorobami grzybowymi. Do najgroźniejszych chorób przechowalniczych selera należy zgnilizna twardzikowa Sclerotinia sclerotiorum, którą można skutecznie ograniczyć stosując przed sadzeniem rozsady preparat Contans WG, a w ciągu sezonu wegetacyjnego Signum 33 WG lub Scorpion 325 SC. Drugą z chorób jest szara pleśń Botrytis cirenea, przeciwko której nie ma zarejestrowanych środków jednak prowadzenie prawidłowej ochrony roślin przeciwko zgniliźnie w znaczny sposób ogranicza jej występowanie. Groźnym szkodnikiem z punktu widzenia przechowalniczego jest połyśnica marchwianka, która atakuje korzenie selera drążąc w nich tunele. Niestety nie ma zarejestrowanych preparatów do zwalczania tego owada. Uszkodzone przez połyśnicę korzenie gorzej się przechowują, a także są chętnie zasiedlane przez patogeny chorobotwórcze.

5) Właściwy termin oraz sposób zbioru

Seler korzeniowy zaliczany jest do warzyw, które można długo przechowywać. Zdolność przechowalnicza jest jednak w dużej mierze uzależniona od terminu zbioru. Korzenie powinny być zebrane w odpowiednim dla nich czasie ? gdy są dobrze wyrośnięte, nie powinny być zbyt młode, a także przejrzałe. Termin zbioru przypada na połowę października zakładając, że rozsada została posadzona w połowie maja. W tym sezonie ze względu na opóźnienie wzrostu wynikającego z długotrwałej suszy można korzenie zebrać później. Warto jednak pamiętać, że korzenie są bardzo wrażliwe na przymrozki. Niewielkie spadki temperatury poniżej 0 mogą znacznie ograniczyć okres przechowalniczy.

Kolejnym ważnym czynnikiem jest odpowiednio przeprowadzony zbiór mechaniczny. Seler należy zbierać w czasie suchej, bezdeszczowej pogody, gdyż mokre i zabłocone korzenie znacznie gorzej się przechowują. Maszyny do zbioru powinny być tak wyregulowane, aby korzenie były wolne od uszkodzeń mechanicznych, które w znaczny sposób przyczyniają się do gnicia oraz ich porażenia przez choroby. W trakcie zbioru mechanicznego nać selera jest przycinana, a korzenie ładowane są do palet skrzyniowych. Wysokość spadania korzeni do skrzyni należy ograniczyć do minimum, tak aby ograniczyć uszkodzenia mechaniczne.

Przechowywanie w chłodniach

Aby korzenie selera przechowały się jak najdłużej, a straty były jak najmniejsze należy je odpowiednio do tego przygotować, a także zapewnić im odpowiednie warunki w chłodni. Seler korzeniowy w zależności od odmiany można przechować nawet kilka miesięcy, np. odmiana Diamant F1(hodowli Bejo Zaden) ma trwałość przechowalnicza ok. 6 miesięcy. Najistotniejszym czynnikiem mający wpływ na czas przechowywania jest temperatura. Jeśli jest ona zbyt wysoka procesy życiowe w korzeniach zachodzą znacznie szybciej niż w optymalnej temperaturze zalecanej podczas przechowywania selera, co prowadzi do strat substancji odżywczych. Dla selera optymalny jest zakres temperatur 0-1 stopni Celsjusza. Nie wolno dopuścić do spadku temperatury poniżej 0 stopni Celsjusza. Kolejnym ważnym czynnikiem jest wilgotność względna powietrza, która zawsze powinna być utrzymywana na stałym poziomie. Spadek wilgotności prowadzi do nadmiernej transpiracji, czyli utraty wody przez korzenie co przyczynia się do ich porażenia przez patogeny chorobotwórcze. Dla warzyw korzeniowych, czyli także selera wilgotność względna powietrza powinna wynosić 95-98%.

Seler przygotowany do przechowywania - odpowiednio przycięte liście i korzenie

Seler przeznaczony do przechowywania w metalowych skrzyniopaletach

Duże znaczenie względem możliwości przechowalniczych korzeni ma załadunek nimi chłodni. Należy pamiętać, aby wstawianie warzywa było rozłożone w czasie, to pozwoli na odpowiednie obniżenie temperatury każdej wstawianej partii towaru. Palety skrzyniowe powinny być ustawione w odległości 20 cm od ścian komory oraz 5-10 cm od kolejnej skrzyni, a od sufitu ok. 50-80 cm. Takie zapełnianie obiektu pozwoli na prawidłową cyrkulację powietrza, a co się z tym wiąże odpowiednie schłodzenie korzeni selera.

Poprawnie oczyszczone selery

Linie na podłodze komory chłodni pozwalają odpowiednio ustawić szyniopalety

Agregaty chłodnicze pozwalają kontrolować temperaturę w ściśle określonym zakresie

Kontrolowana atmosfera (KA)

Coraz częściej wybiera się możliwość przechowywania warzyw w warunkach kontrolowanej atmosfery. Taka metoda przechowywania jest szczególnie polecana dla gatunków, których brakuje w okresie zimowym, a ich cena w tym czasie jest wysoka. Główną zaletą komór z kontrolowaną atmosferą jest utrzymywanie składu gazowego na poziomie 2-5% CO₂ oraz 2-3% O₂. Dzięki takim warunkom oddychanie przez korzenie jest wolniejsze, a okres ich przechowywania znacznie się wydłuża. Przechowywanie warzyw w komorach z kontrolowaną atmosferą w Polsce jest polecane dla różnych warzyw, także dla selera.

W nowoczesnych obiektach przechowalniczych można zapewnić poprawne warunki do przechowywania warzyw

Zbyt duża powierzchnia ran po czyszczeniu może prowadzić do szybkiego rozwoju chorób w tych miejscach

Małgorzata Srebro