Aktualności
Produkcja warzyw gruntowych w 2018 r. w Polsce (wg wynikowego szacunku GUS z 21 grudnia 2018 r.) wyniosła 4,1 mln ton i była niższa o około 10 proc. w porównaniu z produkcją w poprzednim roku. Spadek zbiorów był wynikiem długotrwałej suszy oraz wysokich temperatur w całym okresie wegetacji. Opady deszczu od połowy września poprawiły wilgotność gleby i późne odmiany szczególnie warzyw korzeniowych miały lepsze warunki wegetacji w końcówce sezonu niż odmiany wczesne. Produkcja cebuli spadła o 15 proc. (do 565 tys. ton), marchwi o 12 proc. (do 730 tys. ton), buraków ćwikłowych o 11 proc. (do 300 tys. ton) oraz kapusty o 10 proc. (do 0,9 mln ton). Obniżyły się również zbiory warzyw ciepłolubnych; pomidorów o 1 proc. do (253 tys. ton) i ogórków o 2 proc. (do 245 tys. ton), a niedobory wilgoci w glebie przyczyniły się do pogorszenia ich jakości.
Mniejsze plony warzyw gruntowych przyczynił się do wzrostu cen skupu w porównaniu z poprzednim rokiem. W IV kwartale 2018 r. w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego zanotowano największe wzrosty cen w listopadzie i grudniu dla kapusty głowiastej białej (o 191 i 209 proc.) oraz cebuli (o 121 i 152 proc.).
W październiku najmniejszy wzrost ceny pekina
W październiku 2018 r., w porównaniu z październikiem poprzedniego roku ceny warzyw w skupie na eksport w większości przypadków były wyższe. Najbardziej podrożała marchew (o 119,6 proc), cebula (o 95,7 proc), kapusta głowiasta biała (o 82,5 proc) oraz kapusta głowiasta czerwona (o 50 proc.). Inne warzywa korzeniowe podrożały od 33,9 proc (selery) do 32,0 proc. (buraki ćwikłowe). Z warzyw kapustnych najmniejsze wzrosty cen zanotowano dla kapusty pekińskiej (o 7,8 proc). Średnia cena pomidorów była nieznacznie wyższa (o 6,3 proc). Potaniały również późne kalafiory (o 27,2 proc), których plony były wyższe niż odmian wczesnych. W październiku wobec września 2017 r. podrożały kończące się warzywa ciepłolubne: cukinia zielona (o 27,9 proc) pomidory szklarniowe (o 18,9 proc), ogórki gruntowe (o 16,0 proc). Wzrosły też ceny cebuli (o 10,0 proc.) oraz marchwi (o 9,8 proc), których podaż była niewystarczająca. Natomiast ceny kapusty pekińskiej, kapusty głowiastej białej i buraków ćwikłowych uległy sezonowemu obniżeniu w wyniku wzrostu ich podaży po zbiorach (odpowiednio o 39,0; o 13,9 i o 5,3 proc.). Nie zmieniły się ceny papryki żółtej i czerwonej, kapusty głowiastej czerwonej oraz selerów.
Cena kapusty białej wystrzeliła w listopadzie
W listopadzie 2018 r. w stosunku do notowań z listopada poprzedniego roku, z powodu wysokiego popytu, najbardziej wzrosły ceny oferowane przez firmy eksportujące za kapustę głowiastą białą (o 190,1 proc). Ceny pozostałych warzyw kapustnych zmieniały się wielokierunkowo: kapusta głowiasta czerwona podrożała o 50,0 proc, a kapusta pekińska potaniała o 23,1 proc. W wyniku odczuwalnych niedoborów na rynku, ceny cebuli spadły o 122,6 proc. Producenci otrzymywali także wyższe ceny za warzywa korzeniowe. Marchew podrożała o 114,3 proc, selery o 50,0 proc, a buraki ćwikłowe o 17,1 proc. Niewielki wzrost cen zanotowano w końcówce sezonu dla pomidorów szklarniowych (o 2,1 proc.). Natomiast kończące się na polskim rynku kalafiory potaniały o 20,0 proc. W listopadzie wobec poprzedniego miesiąca z warzyw kapustnych podrożała jedynie kapusta głowiasta biała (o 34,7 proc), nie zmieniła się cena kapusty czerwonej głowiastej, a potaniała kapusta pekińska (o 33,2 proc). Ponownie podrożała cebula (o 13,9 proc) oraz kończące się krajowe pomidory (o 6,8 proc). Ceny warzyw korzeniowych zmieniały się wielokierunkowo: nieznacznie droższa była marchew (o 2,7 proc) tańsze buraki ćwikłowe (o 0,2 proc), a nie zmieniły się ceny selerów.
212,9 proc. zdrożała kapusta w grudniu 2018 r.
W grudniu 2018 r. wobec grudnia 2017 r. w skupie na eksport rekordowo podrożała kapusta głowiasta biała (o 212,9 proc.), a także kapusta czerwona (o 50 proc.), natomiast potaniała kapusta pekińska (o 13,4 proc.). Ceny cebuli w końcówce roku nie rosły tak dynamicznie jak na początku kwartału, ale wobec roku poprzedniego były wyższe o 153,4 proc. (były na rekordowo wysokim poziomie jak w końcówce sezonu 2009/2010). Podrożały również warzywa korzeniowe, w tym: marchew (o 131,0 proc.), selery (o 52,5 proc.) oraz buraki ćwikłowe (o 24,4 proc.). W grudniu w porównaniu do poprzedniego miesiąca wzrosły ceny cebuli (o 13,7 proc.) kapusty pekińskiej (o 11,6 proc.), a nieco mniej marchwi (o 7,5 proc.) i buraków ćwikłowych (o 6,3 proc.). Rosnący trend cen marchwi po wyhamowaniu w grudniu, na początku stycznia przyspieszył i wydaje się, że z powodu niedoborów w wielu krajach, pod koniec I kwartału w Europie mogą skończyć się zapasy tego warzywa i w końcówce sezonu ceny wzrosną jeszcze bardziej. Z warzyw kapustnych podrożały kapusta głowiasta biała (o 5,6 proc.), a nie zmieniła się cena kapusty głowiastej czerwonej oraz kalafiorów. Nieznacznie zwiększyły się ceny selerów (o 1,7 proc.).
Ceny skupu warzyw (zł/kg) przeznaczonych na eksport*
| Wyszczególnienie | 2017 | 2018 | 2017 | 2018 | 2017 | 2018 |
| październik | listopad | grudzień | ||||
| buraki ćwikłowe | 0,40 | 0,53 | 0,45 | 0,53 | 0,45 | 0,56 |
| cebula (średnica 40 mm+) | 0,52 | 1,01 | 0,52 | 1,15 | 0,52 | 1,31 |
| kalafiory** | 2,20 | - | 2,00 | 1,60 | - | 1,60 |
| kapusta głowiasta czerwona | 0,60 | 0,90 | 0,60 | 0,90 | 0,60 | 0,90 |
| kapusta głowiasta biała | 0,38 | 0,69 | 0,32 | 0,93 | 0,32 | 0,99 |
| kapusta pekińska | 1,04 | 1,12 | 0,97 | 0,75 | 0,96 | 0,83 |
| marchew | 0,50 | 1,10 | 0,53 | 1,13 | 0,53 | 1,21 |
| papryka czerwona | 3,16 | 2,37 | - | - | - | - |
| papryka zielona | 2,12 | 2,00 | - | - | - | - |
| papryka żółta | 3,20 | 2,67 | - | - | - | - |
| pomidory szklarniowe średnia cena | 3,47 | 3,68 | 3,85 | 3,93 | - | - |
| seler | 1,12 | 1,50 | 1,00 | 1,51 | 1,00 | 1,53 |
* Ceny skupu warzyw (zł/kg) przeznaczonych na eksport w IV kwartale w latach 2017 i 2018,
** cena w zł/szt.
IV kwartał korzystny cenowo dla korzeniowych i...
W całym czwartym kwartale 2018 r., w porównaniu z analogicznym okresem 2017 r., firmy eksportujące skupowały drożej większość warzyw korzeniowych - marchew, selery i buraki ćwikłowe (odpowiednio o 122, 45 i 25 proc.). Spośród warzyw korzeniowych największą dynamiką wzrostową charakteryzowały się ceny marchwi, następnie selerów korzeniowych, a ceny buraków ćwikłowych były ciągle na niskim poziomie i na rynkach zagranicznych nie notowano popytu na to warzywo. Producenci cebuli uzyskali wyższe średnio o 122 proc. ceny niż w analogicznych miesiącach poprzedniego roku, spowodowało to duży wzrost zainteresowanie nasionami tego gatunku na początku 2019 r. Zwiększenie areału uprawy cebuli, szczególnie jeśli warunki wegetacji będą korzystne, może skończyć się klęską urodzaju i dramatycznym spadkiem cen (podobnie jak w sezonie 2010/2011). Spośród kapust w skupie na eksport podrożały kapusta głowiasta biała (o 156 proc.), kapusta czerwona głowiasta (o 50 proc.), a potaniała kapusta pekińska (o 9 proc.) oraz kalafiory (o 24 proc.). Pomidory szklarniowe w październiku i listopadzie podrożały średnio o 4,1 proc. Obniżyły się natomiast w październiku ceny skupu papryki spod osłon, w tym papryki czerwonej (o 25 proc.), żółtej (o 17 proc.) i zielonej (o 5,7 proc.).
Niska podaż warzyw gruntowych z produkcji w 2018 r., przyczyniła się do dynamicznego wzrostu ich cen. Jednak przy tak dużym niedoborze cebuli, warzyw korzeniowych i kapust na rynku polskim i w większości krajów Europy, wysokie ceny skupu mogą przyczynić się do zahamowania eksportu warzyw. Według szacunków IERiGŻ-PIB w sezonie 2018/19, zagraniczna sprzedaż warzyw świeżych może zmniejszyć się do 430 tys. ton wobec 465,5 tys. ton w sezonie poprzednim, ale wpływy z ich eksportu raczej nie zmienią się i pozostaną na poziomie 253 mln euro.
mgr inż. Irena Strojewska
Zakład Ekonomiki Ogrodnictwa
IERiGŻ-PIB w Warszawie