Aktualności
Gatunki zaliczane do warzyw kapustnych charakteryzują się zróżnicowanych potrzebach pokarmowych i nawozowych. Obliczone na podstawie aktualnej analizy chemicznej gleby deficyty powinny być podstawą do opracowania programu żywienia i wyznaczenia dawek oraz doboru nawozów. Co ważne, gdy zawartość danego składnika w glebie jest zbyt wysoka, wtedy nie stosuje się jego w nawożeniu. Wyliczając w ten sposób dawki nawozów nie ma możliwości przenawożenia roślin, a stwarza się jednocześnie optymalne warunki dla systemów korzeniowych roślin. W przypadku zastosowania obornika przed posadzeniem roślin, wniesione z nim dawki składników należy zbilansować ze stosowanymi nawozami mineralnymi. Taki sposób postępowania, zwany kontrolowanym żywieniem, jest polecany w Integrowanej Produkcji.
Rośliny kalafiora prawidłowo odżywione - w oparciu o wyniki analizy chemicznej gleby
Przede wszystkim optymalny skład gleby
Do optymalnego plonowania, warzywa kapustne w zależności od gatunku, potrzebują gleby o następującym składzie chemicznym (w mg/dm3): N 105-135; P 50-70; K 160-210; Ca 500-1500; Mg 55-75. Żywienie azotem zaleca się dzielić na dawki: przed sadzeniem oraz pogłówną (nawet 2-krotnie w trakcie uprawy) - niedostateczne odżywienie pogarsza wzrost i rozwój roślin, liście drobnieją, stają się żółtawozielone ? a zawiązywane główki/róże są wyraźnie mniejsze. Z reguły żywienie fosforem stosowane jest przed sadzeniem rozsady, chyba że aktualna analiza gleby wskazuje na istotne braki tego składnika. Warto wiedzieć, że fosfor jest silnie wiązany chemicznie przez glebę, co uniemożliwia wypłukiwanie go. Niedostateczne odżywienie nim roślin wyraźnie osłabia wzrost roślin i opóźnienia wejście w okres plonowania. Z kolei żywienie potasem należy zróżnicować w zależności od kategorii agronomicznej gleby: na ciężkich stosować można dawki przedsiewne (na jesień), a na lekkich dawki dzielone: przed sadzeniem oraz pogłównie. Niedobór potasu ogranicza zdolność roślin do przetrwania okresu suszy, zmniejsza zawartość cukrów, a także powoduje nekrotyczne zmiany zewnętrznych części blaszek liściowych. Magnez można dostarczyć w formach wolnodziałających przed sadzeniem (np. dolomit) lub też szybkodziałających, również pogłównie: saletrą magnezową czy siarczanem magnezu. Niedostateczne odżywienie nim roślin istotnie ogranicza proces fotosyntezy.
Rośliny niedożywione makroskładnikami
Żywienie dolistne
Dokarmienie dolistne jest wartościowym, ale powinno być traktowane jako uzupełnienie żywienia doglebowego, które to nie może zaspokoić potrzeb pokarmowych roślin. Może ono mieć znaczenie w sytuacji stresu roślin wywołanego niekorzystnymi warunkami (np. glebowymi - przy silnym jednostronnym przenawożeniu i występujących antagonizmach pomiędzy składnikami lub klimatycznymi np. susza). Żywienie dolistne azotem polecane jest najczęściej tuż po posadzeniu roślin na miejsce stałe, w okresie intensywnego wzrostu roślin.
Azot podany dolistnie w okresie intensywnego wzrostu roślin korzystnie wpływa na wielkość róży
Również w przypadku fosforu jego zastosowane polecane jest w początkowym okresie wegetacji. Zaburzenia w pobieraniu tego makroskładnika najczęściej związane są w warunkami temperaturowymi (w temperaturze poniżej 12 stopni jego pobieranie może być niewystarczajace) lub też wadliwym odczynem gleby. W okresie silnego wzrostu wegetatywnego, przy znacznych przyrostach masy zielonej, zwykle polecane bywa żywienie dolistne warzyw kapustnych magnezem. Warto pamiętać, że zapotrzebowanie na potas jest zwiększone w okresie wiązania główek i ich wzrostu - a dolistne nim żywienie może istotnie, korzystnie modyfikować jakość plonów (zarówno handlową, tj. wielkość i twardości róży/główki), jak również - co ważne z punktu widzenia konsumenta - wartość biologiczną. Okres wiązania główek jest również z punktu widzenia żywienia roślin wapniem - ogranicza ryzyko wystąpienia chorób fizjologicznych związanych z trudnościami z transportem tego składnika, objawiającymi się wewnętrznymi nekrozami i brunatnieniem brzegów liści (np. tipburn).
Brak zbrunatniałych najmłodszych liści wewnątrz główek świadczy o dobrym odżywieniu kapusty pekińskiej wapniem
Szczególnie wrażliwe
Wiele gatunków roślin cechuje szczególna wrażliwość na odżywienie niektórymi składnikami - tak zwanymi składnikami krytycznymi. Przykładowo w przypadku kapust głowiastych są nimi mangan i bor. Warto pamiętać, że przy skrajnym niedożywieniu borem rośliny mogą nawet nie zawiązywać główek - początkowym objawem jego niedoboru są zmiany chlorotyczne liści (włącznie z ich grubieniem i zwiększeniem kruchości). Nie zawiązywanie główek może również wystąpić w skutek skrajnego niedożywienia manganem. Początkowym objawem jego niedoboru jest tak zwana marmurkować liści - nerwy zostają zielone, a tkanka pomiędzy nimi przyjmuje barwę słomkową, marmurkowatą - niekiedy wybrzusza się. Składnikami krytycznymi dla kapusty brukselskiej są bor i molibden. Niedobór boru powoduje obumieranie i brunatnienie łodyg z pąkami szczytowymi i wierzchołkami wzrostu. Niedostateczne odżywienie borem wpływa na zmianę barwę liści na szarozieloną do niebieskozielonej; na brzegach pojawiają się chlorotyczne i nekrotyczne plamy, a najmłodsze liście mogą zagniwać. Szczególnie ważną rolę w żywieniu kalafiora odrywają bor i molibden. Przy silnym niedożywieniu borem występować może brunatnienie i pękanie róż, a objawem niedoboru molibdenu jest zniekształcenie liści (blaszka liściowa staje się wąska, o zakrzywionym brzegu). Przy ostrym niedoborze tego mikroskładnika blaszki liściowe nie są w ogóle wytwarzane, pozostają tylko nerwy (tzw. biczykowatość roślin), a rośliny mogą nie wiązać róż. Składnikami krytycznymi dla brokułu są bor i molibden. Niedostateczne odżywienie borem skutkuje brązowieniem pędów kwiatowych, a nawet całkowitą deformacją stożka wzrostu. Objawy niedoboru molibdenu są zbliżone do objawów występujących u kalafiora.
Nieodpowiednio odżywione rośliny brokułu wytwarzają niski plon handlowy
Składnikiem krytycznym dla warzyw kapustnych jest również wapń, którym niedostateczne odżywienie powoduje wspomniane wcześniej zaburzenia fizjologiczne. Żywienie roślin molibdenem zwykle stosuje się tuż po posadzeniu rozsady, z kolei bor w okresie, gdy rośliny wytworzyły odpowiednio dużą masę wegetatywną. Opryskiwanie manganem polecane jest na początku wegetacji oraz w okresach o intensywnym wzroście.
W kolejnych artykułach przedstawione zostaną nawozy dolistne polecane do żywienia brokułu, kapust głowiastych oraz kalafiorów.
dr inż. Tomasz Kleiber
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Zdjęcia e-warzywnictwo.pl