Zastosowanie folii w uprawie szparaga

Zastosowanie folii w uprawie szparaga

Folie są używane w ogrodnictwie do ściółkowania gleby, bezpośredniego osłaniania roślin i pokrywania konstrukcji wspierających. Podstawowym zadaniem osłon z tworzyw sztucznych jest kształtowanie mikroklimatu wokół roślin tak, aby ich wzrost przebiegał bez zakłóceń, a plonowanie następowało wcześniej niż w tradycyjnej uprawie polowej. Oczekiwanym efektem uprawy z zastosowaniem osłon jest także uzyskanie dużego plonu, o bardzo dobrej jakości.

Szczególnie korzystne jest stosowanie osłon w latach o niesprzyjającej pogodzie. Wtedy to efekty wyrażają się nie tylko zmniejszeniem uszkodzeń roślin wrażliwych na chłód, ale też wyraźną poprawą jakości ich części jadalnych. Ściółkowanie gleby jest najczęściej stosowanym na świecie rodzajem osłaniania. Na dużą skalę zabieg ten wykonuje się w Hiszpanii, Francji, Włoszech i Stanach Zjednoczonych. W Polsce ściółkowanie stosuje się niezbyt często, głównie w celu wyeliminowania zachwaszczenia oraz poprawy warunków cieplnych i wilgotnościowych w strefie systemu korzeniowego. W uprawie szparaga na bielone wypustki w zasadzie można mówić zarówno o ściółkowaniu gleby jak i bezpośrednim okryciu roślin, ponieważ folia rozłożona jest na powierzchni gleby, ale przykryte są nią całe rośliny. Badania dotyczące możliwości ściółkowania gleby folią na plantacjach szparaga rozpoczęto na początku lat 60-tych XX wieku w Niemczech, w konsekwencji wcześniejszego stwierdzenia korzystnego wpływu ogrzewania gleby na rozpoczęcie plonowania. Techniczne ogrzewanie okazało się zbyt drogim rozwiązaniem, stąd też zaczęto poszukiwać innych dróg. W Polsce najbardziej popularne w uprawie szparaga są folie: czarna i czarno-biała. Dzięki ich stosowaniu nie tylko zmienia się mikroklimat w sąsiedztwie uprawianych roślin oraz poziom zachwaszczenia, ale również uzyskuje możliwość poprawy jakości wypustek i organizacji pracy na plantacji.

Pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku, w Szparagarni Trzciel przeprowadzono badania, w których porównywano wpływ nie tylko folii czarnej i czarno-białej, ale także bezbarwnej na wielkość i jakość plonu szparaga. Doświadczenia wykonano na odmianie Schwetzinger Meisterschuss w czwartym i piątym roku zbiorów. Folię zakładano po uformowaniu wałów, około dwa tygodnie przed rozpoczęciem zbiorów. Prowadząc zbiory folię przeźroczystą przecinano w miejscu ukazywania się wypustek, natomiast folię czarną i czarno-białą, każdorazowo zdejmowano przed zbiorem i zakładano po jego zakończeniu. Folia czarno-biała początkowo zakładana była czarną stroną na zewnątrz, a z chwilą wzrostu temperatury powietrza do około 20°C i ustabilizowaniu się jej na tym poziomie, była odwracana i zakładana białą stroną na zewnątrz. Przykrycie wałów folią zwiększyło plon wczesny o około 30%, ale nie miało wpływu na wielkość plonu z całego okresu zbiorów. Stwierdzono jedynie, że plon uzyskany z wałów przykrywanych czarną folią był większy niż z przykrywanych folią przeźroczystą. Temperatura gleby na poletkach przykrytych folią w pierwszych dwóch tygodniach zbiorów była o 2,1°C wyższa w porównaniu do poletka nie przykrytego folią. Licząc przez cały okres zbiorów różnica ta wyniosła 0,8°C. Struktura plonu była modyfikowana przez przykrycie wałów różnymi rodzajami folii. Najwyższy plon wyboru ekstra uzyskano bez przykrycia gleby, najniższy ? przy przykryciu folią czarną i przeźroczystą. Zastosowanie folii czarno-białej poprawiło strukturę plonu, co można tłumaczyć obniżeniem temperatury gleby w okresie upałów przez odwrócenie folii białą stroną na zewnątrz. Maksymalne różnice w temperaturze gleby przykrytej czarną i czarno-białą folią, odwróconą białą stroną na zewnątrz, dochodziły do 10°C.

Obecnie na plantacjach szparagów, w celu zwiększenia efektywności produkcji, poleca się np. stosowanie więcej niż jednego rodzaju folii. Strategia w takim przypadku polega na tym, żeby szparagi wcześniej rozpoczęły plonowanie i żeby jakość zbieranych wypustek była na odpowiednim poziomie.

Rozpoczęcie zbiorów jest ściśle związane z temperaturą gleby w obrębie systemu korzeniowego. Temperatura gleby wzrasta najszybciej i najbardziej pod przykryciem z folii bezbarwnej, przeźroczystej, ponieważ przepuszcza ona znacznie więcej promieni słonecznych niż folie kolorowe. Folia polietylenowa (PE) słabo jednak zatrzymuje ciepło, które się pod nią gromadzi, dlatego dochodzi do dużych wahań temperatury między dniem i nocą i zmniejszenia efektu termicznego.

W nowoczesnej technologii podczas produkcji folii dodaje się do polietylenu etylen-octan winylu (EVA), którego przepuszczalność promieniowania cieplnego jest trzykrotnie mniejsza niż polietylenu, przy takiej samej przepuszczalności promieniowania słonecznego. Powstaje w ten sposób tak zwana folia termiczna. Temperatura gleby nią przykrytej szybciej wzrasta oraz jest bardziej stabilna. Folie termiczne zaleca się rozkładać na polu zimą, w okresie spoczynku szparaga. W Polsce można to zrobić nawet w lutym. Gleba jest nią przykryta aż do początku zbiorów, po czym zastępuje się ją folią czarną lub czarno-białą. Przygotowując glebę wiosną (formowanie wałów, opryskiwanie herbicydami) trzeba oczywiście folię zdjąć, po czym można ją ponownie nałożyć. Folią termiczną można okrywać glebę tylko w rzędach roślin lub przykrywać całą powierzchnię pola. Przy okryciu całego pola zbiory mogą rozpocząć się nawet kilkanaście dni wcześniej niż przy okryciu częściowym, a także zbiera się więcej wypustek w początkowym okresie plonowania. Stosowanie dwóch rodzajów folii (termicznej i czarnej bądź czarno-białej) zwiększa jednak koszty produkcji. Aby zachęcić producentów szparagów do takiej technologii producenci folii wprowadzili na rynek folię, której środkowa część jest czarno-biała a boki są wykonane z przeźroczystej folii termicznej. Może być ona rozkładana na polu w okresie spoczynku szparaga i pozostawać aż do zakończenia zbiorów. Rozpoczęcie zbiorów następuje wprawdzie nieco później niż przy stosowaniu bezbarwnej folii termicznej, za to przyrost plonu jest bardziej dynamiczny niż po wymianie folii termicznej na czarną czy czarno-białą.